Dünyadan Haberler

Acil tıbbi bakım için Avrupa'ya gidecek 117 Filistinli Gazze'den tahliye edildi

İsrail ordusuna bağlı işgal altındaki Filistin Topraklarındaki Hükümet Aktivitelerini Koordinasyon Birimi'nin (COGAT), sosyal medya platformundaki hesabından yapılan paylaşımda, Gazze'den tahliye edilen Filistinlilerin Kerem Ebu Salim Sınır Kapısından çıkarak İsrail'in güneyindeki Ramon Havalimanı'na ulaştığı aktarıldı.

Acil tıbbi bakıma ihtiyaç duyan 117 Filistinli ve onlara refakat eden yakınlarının Romanya, İtalya, Norveç ve Belçika'ya gitmek üzere Gazze'den ayrıldığı kaydedildi.

Bu tahliyenin, yabancı hükümetlerin ve Birleşmiş Milletler kuruluşlarının özel talepleri doğrultusunda gerçekleştiği belirtildi.

Gazze Şeridi'nde Ekim 2023'ten itibaren saldırılarıyla 70 binden fazla Filistinlinin ölümüne neden olan ve Filistinlilerin sürgünü için yoğun çaba sarf eden İsrail, tıbbi tahliyeler için yabancı ülkelerle işbirliği yapmaya hazır olduğunu açıkladı.

İsrail basınına yansıyan haberlerde, Avrupa'dan İsrail'e tıbbi ihtiyacı olan Filistinlilerin tahliyesi için ikisi İtalya'dan, biri Romanya'dan olmak üzere üç Herkül uçağı gönderildiği kaydedildi.

ABD Başkanı Trump'tan, X platformuna ceza kesen AB'ye sert tepki

ABD Başkanı Trump, Beyaz Saray'da düzenlediği çiftçilere destekle ilgili bir toplantının ardından basın mensuplarının gündeme ilişkin sorularını yanıtladı.

AB Komisyonu'nun ABD merkezli X sosyal medya platformuna 120 milyon euro para cezası vermesini değerlendiren Trump, bu karardan hiç memnun olmadığını vurguladı.

Trump, X platformunun sahibi Elon Musk'ın bu konuda kendisini henüz aramadığını ancak kendisiyle görüşerek bu konunun detaylarını öğreneceğini belirtti.

Cezayı veren AB'yi "uyaran" ABD Başkanı Trump, "Avrupa bir şeyleri yaparken çok dikkatli olmak zorunda. Avrupa'nın Avrupa olarak kalmasını istiyoruz ancak şu anda Avrupa çok kötü bir yöne gidiyor." yorumunu yaptı.

Bu durumun herkes için "çok kötü" olduğunu savunan Trump, "Avrupa'nın bu kadar değişmesini istemiyoruz, Avrupa çok kötü bir yöne gitti. Bu çok önemli bir konu." şeklinde konuştu.

AB'den X'e ceza

Avrupa Birliği (AB), ABD merkezli X sosyal medya platformuna, Dijital Hizmetler Yasası (DSA) kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal ettiği gerekçesiyle 120 milyon euro para cezası vermişti.

Kararın X'in mavi onay işaretinin aldatıcı tasarımı, reklam havuzunun şeffaf olmaması ve araştırmacılar için kamuya açık verilere erişim sağlamaması nedeniyle alındığı belirtilmişti.

X'in sahibi ABD'li milyarder Elon Musk ise kararın ardından paylaştığı mesajlarda, AB'nin dağılması gerektiğini belirterek, birliği "Nazi Almanya'sına" benzetmişti.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, "Bu, yalnızca bir şirkete yönelik değil, Amerikan teknoloji sektörüne ve Amerikan halkına karşı bir adım. Amerikalıları çevrim içi olarak sansürleme günleri sona erdi." ifadesini kullanmıştı.

Filistin: Gazze Şeridi'nde 60 milyon tondan fazla moloz var

Filistin Başbakanlık Ofisinden yapılan açıklamaya göre, Gazze Şeridi'nin güneyindeki kentlerde acil müdahalelere ilişkin gerçekleştirilen operasyon odası toplantısında, Çevre Kalitesi Kurumu bölgedeki duruma dair bir sunum yaptı.

Gazze'de 60 milyon tondan fazla moloz bulunduğunu belirten Çevre Kalitesi Kurumu, bunun 4 milyon tonunun tehlikeli atık olduğu uyarısında bulundu.

Çevre Kalitesi Kurumu sunumunda şunları kaydetti:

"Tehlikeli atıklar arasında 50 bin ton asbest ve yaklaşık 100 bin ton patlayıcı madde içerikli henüz patlamamış mühimmat bulunuyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne saldırıları, bölgedeki su ve kanalizasyon şebekesinin yüzde 80'ini yok etti. Saldırılar ayrıca binden fazla sanayi yapısını yıktı ve sahildeki yeraltı su havuzlarında büyük çaplı kirliliğe sebep oldu."

Kurum, kuzeyden güneye yaşanan zorunlu göçler nedeniyle çok sayıda gelişigüzel çöplük oluştuğunu, 700 bin tondan fazla katı atığın biriktiğini, atık depoları ve tıbbi atık arıtma tesislerinin yıkıldığını ve yeni alanların kirletildiğini belirtti.

Ayrıca açıklamada, saldırıların toprağa ve yüzey sularına önemli miktarda kimyasal, yağ, güneş pili, pil ve asbest sızmasına yol açtığı; kentte yoğun kirlilik yaşandığı vurgulandı.

Deniz kıyısından yaklaşık 700-1000 metre açıklıkta gri ve siyah lekeler oluştuğunu ve bunun balıkçılık alanını daralttığını belirten Çevre Kalitesi Kurumu, kıyı ve plaj çevresindeki 3 bin 700 dönümlük alanın ve Gazze Şeridi'ndeki tek doğa koruma alanı olan Gazze Vadisi Doğa Koruma Alanı'nın yüzde 50'sinin tahrip edildiğine dikkati çekti.

Filistin Çevre Kurumu, İsrail saldırılarının "Gazze'deki tarım ürünlerinin yüzde 95'ini, ağaçlardan elde edilen ürünlerin yüzde 98'ini ve yıllık ürünlerin de yüzde 89'unu yok ettiğini" vurguladı.

BM'den Gazze'ye insani yardımların yanı sıra personel girişinin de engellendiği uyarısı

BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric, günlük basın toplantısında konuştu.

BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (UNOCHA) yetkililerinin Gazze'de "koşulların hala vahim olduğu" konusunda uyardığını belirten Dujarric, İsrail’in insani yardım geçişlerine yönelik kısıtlamalarının devam ettiğini ve Gazze'de ihtiyaçların yapılan yardımların çok ötesinde olduğunu vurguladı.

Dujarric, "Bu kısıtlamalar, BM ve ortakları için özellikle zorluklara neden oluyor, soğuk hava koşulları, barınak ve kışlık malzeme ihtiyacını zaten büyük ölçüde artırırken, diğer temel insani ihtiyaç malzemelerini getirme çabaları yetersiz kalıyor." diye konuştu.

İnsani yardım malzemelerinin yanı sıra Gazze’ye yönelik personel erişim ve hareket kısıtlamalarının da "ciddi bir sorun" olmaya devam ettiğine dikkati çeken Dujarric, 13 Ekim ila 4 Kasım'da, 295 taşeron, 28 personel ve 21 sağlık personelinin Gazze'deki BM misyonlarına katılmasının İsrail tarafından engellendiğinin altını çizdi.

Dujarric, "Bu, günde ortalama 7 kişiye denk geliyor. Bu engellemeler insani yardım planlamasını aksatıyor, BM ve ortaklarını liderlik kapasitesini azaltabilecek veya yedek personel bulunamazsa misyonların tamamen iptal edilmesine yol açabilecek son dakika düzenlemeleri yapmaya zorluyor." ifadelerini kullandı.

Gazze'ye insani yardım malzemeleri ve hizmetlere yönelik engellerin kaldırılması çağrısını tekrarlayan Dujarric, BM ve ortaklarının, tüm zorluklara rağmen barınak, gıda, eğitim ve sağlık alanında çalışmalarına devam ettiğini kaydetti.

Guterres, İsrail'in UNRWA merkezine düzenlediği baskını şiddetle kınadı

BM Genel Sekreter Sözcülüğü, söz konusu baskına yönelik yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada Guterres, "İsrail makamları tarafından işgal altındaki Doğu Kudüs’te bulunan UNRWA’nın elindeki BM Şeyh Cerrah yerleşkesine bugün yapılan izinsiz girişi şiddetle kınıyorum. Bu yerleşke, BM binası olarak kalmaya devam etmektedir, dokunulmazdır ve her türlü müdahaleden muaftır." ifadelerini kullandı.

Guterres, uluslararası anlaşmalar kapsamında BM’nin mal ve varlıklarına yönelik her türlü yürütme, idari, yargı veya yasama eyleminin yasak olduğunu hatırlatarak, İsrail’in BM tesislerinin ayrıcalıkları ve dokunulmazlıkları dahil olmak üzere uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine dikkat çekti.

İsrail’in bu konuda gerekli tüm adımları atması çağrısı yapan Guterres, "İsrail’i UNRWA yerleşkelerinin dokunulmazlığını yeniden tesis etmek, korumak ve sürdürmek için gerekli tüm adımları derhal atmaya ve UNRWA yerleşkeleriyle ilgili olarak başka bir işlem yapmaktan kaçınmaya çağırıyorum." ifadelerine yer verdi.

İsrail ordusu, bu sabah, işgal altındaki Doğu Kudüs'te UNRWA'nın merkezine baskın düzenlemişti.

UNRWA'nın işlevi ve İsrail'in iddiaları

BM üyesi devletlerin gönüllü katkılarıyla finanse edilen UNRWA, faaliyetlerine başladığı 1950'den bu yana Filistinli mültecilere gıda, sağlık, eğitim, barınma gibi insanı yardımlar sağlayan ana kuruluş konumunda bulunuyor.

Ajans, yaklaşık 6 milyon Filistinli mülteciye destek sağlıyor.

UNRWA, 75 yıldır Filistinlilerin yaralarını sarmaya çalışırken, bu süreçte tesisleri defalarca İsrail tarafından vuruldu, tonlarca gıda ve ilaç yok edildi.

İsrail yönetimi, Ekim 2023'te Gazze Şeridi'ne saldırılarla eş zamanlı olarak UNRWA'ya karşı karalama kampanyası başlatırken, sadece Gazze'de 12 bin çalışanı bulunan Ajansın, 14 çalışanının "7 Ekim saldırılarına katıldığı" iddiasıyla kapatılması gerektiğini savunuyor.

Tel Aviv yönetiminin UNRWA'nın, İsrail ve işgal altında bulunan Doğu Kudüs'teki faaliyetlerini sonlandırma kararı, 1 Şubat'ta yürürlüğe girmişti.

Hollanda'dan Ukrayna'ya 700 milyon euro ek askeri yardım

Bakan Van Weel, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundaki hesabından yaptığı açıklamada, Hollanda'nın, Rusya'nın büyük ölçekli işgalinin başlangıcından bu yana Ukrayna'ya önemli destek sağladığını belirtti.

Van Weel, "Hükümet şimdi hızlandırılmış bir şekilde 700 milyon euro ek kaynak tahsis ediyor ve bu, askeri teçhizatın sağlanmasına 2026'nın başlarında devam etmesine imkan verecek." ifadesini kullandı.

Rusya'nın işgalinden bu yana 17 milyar euro destek

Diğer yandan, Van Weel, Maliye Bakanı Eelco Heinen ve Savunma Bakanı Ruben Brekelmans parlamentoya, Ukrayna'ya askeri destek önergesinin uygulanmasına ilişkin ortak bilgilendirme mektubu sundu.

Mektupta, 2 Aralık'ta parlamentonun Ukrayna'ya askeri destek bütçesine 2026 yılı bütçesinden 2 milyar euro ayrılmasını kabul ettiği hatırlatıldı.

Rusya'nın 22 Şubat 2022'de başlattığı büyük ölçekli işgalden bu yana Hollanda'nın Ukrayna'ya yaklaşık 13,5 milyar euro askeri yardım ve yaklaşık 3,5 milyar euro askeri olmayan harcama taahhüdünde bulunduğu belirtilen mektupta, ayrıca Ukrayna'ya çeşitli garantiler ve krediler sağlandığı kaydedildi.

Hollanda'nın geçmişte Ukrayna'yı kendi askeri stoklarından doğrudan askeri mühimmat verdiği ve bunlar arasında obüsler (PzH 2000) ve savaş uçakları (F-16) bulunduğu aktarılan mektupta, "Daha sonraki aşamalarda bu destek, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin sürdürülebilirliğini desteklemek için gerekli ikmal ve yedek parçaların sağlanmasına ve Ukrayna savunma sanayinin teşvik edilmesine doğru kaydırıldı. Burada insansız sistemlere (İHA'lar) özel önem veriliyor." ifadesi yer aldı.

AB düzeyinde desteğin artırılması önemli

Avrupa düzeyinde Ukrayna'ya desteğin daha da artırılmasının önemi vurgulanan mektupta, "Ukrayna'nın ihtiyaçlarının karşılanması ve AB üye devletleri arasında yükün adil bir şekilde paylaşılması Hollanda için büyük önem taşıyor." ifadesi kullanıldı.

AB düzeyinde Ukrayna için mali destek konusunda önemli meblağların söz konusu olduğu vurgulanan mektupta, hükümetin kısa vadede Ukrayna için uluslararası finansman seferber etmeyi, doğru koşullar altında önemli bulduğu aktarıldı.

Mektupta, hükümetin kaynak oluşturmada dondurulmuş Rusya Merkez Bankası varlıklarına dayalı yeniden yapılandırma kredilerini tercih ettiği ve bu konuda parlamentonun yakında daha detaylı bilgilendirileceği kaydedildi.

Macaristan Başbakanı Orban'dan "Türk yüzyılı" vurgusu

Orban, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde yaptığı görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.

Son yüzyılda Macaristan'ın Türk dünyasıyla ilişkisinin zayıfladığını aktaran Orban, "2010'dan sonra Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan bu tarihi pencereyi açtı ve dedi ki 'Yeni zamanlar başlıyor. Başka bir dünya olacak ve Türk dünyası çok büyük bir enerji toplayacak.' Büyük bir planı olduğunu gördüm, Türk yüzyılı diye adlandırılan." ifadelerini kullandı.

Orban, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Macaristan'ı gözlemci üye olarak Türk Devletleri Teşkilatına (TDT) davet ettiğini anımsatarak, o zamandan beri Türk-Macar işbirliğini ve Türk dünyasıyla karşılıklı ilişkileri sürekli geliştirdiklerini belirtti.

{ilgili-haber-928126}

"Macaristan'ı çevreleyen dünyaya baktığımda gerçekten çabalayan olarak Türk dünyasını görüyorum, öne çıkan ve güçlenen." diyen Orban, bu fırsatı değerlendirmek istediklerini vurguladı.

Orban, Türkiye ile ilişkilerin geliştirilmiş stratejik işbirliği seviyesine yükseldiğine dikkati çekerek, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ilk görüştüğünde Türkiye-Macaristan ticaret hacminin 2,5 milyar dolar seviyesinde olduğunu, bunun yakında 6 milyar dolara ulaşacağını ve 10 milyar dolara yükseltmeyi hedeflediklerini kaydetti.

Rusya-Ukrayna Savaşı konusunda Türkiye ile birlikte barışın safında olmanın kendileri için önemli olduğunun altını çizen Orban, "Biz savaş alanında bunun çözümünün olmadığını düşünüyoruz. Eğer savaş alanında çözümü yoksa o zaman barış yapmak lazım." diye konuştu.

Orban, "(Rusya-Ukrayna) Biz takdirle karşılıyoruz Sayın Cumhurbaşkanı'nın (Erdoğan) çabalarını, gayretlerini. Bu konuda tek başarılı aracı o oldu." ifadesini kullanarak, barış konusunda uyumlu hareket etme kararı aldıklarını aktardı.

Rusya'dan petrol ve doğal gaz tedariki

Macaristan'ın modern dünyadan dışlanmaması konusundaki yardımları nedeniyle Erdoğan'a teşekkür eden Orban, Macaristan'ın Türkiye'nin gayretinin Brüksel ve ABD'de takdir edilmesi için elinden geleni yapacağını vurguladı.

Orban, Rusya'nın Macaristan'a petrol ve doğal gaz tedarikine devam etmesi konusunda anlaştıklarını belirterek "Çünkü başka kaynak imkanımız yok." dedi.

Rusya'dan alacakları petrol ve doğal gaz nedeniyle Macaristan'a yaptırım uygulanmaması için ABD ile de anlaştıklarını kaydeden Orban, "Bu doğal gazın aktarılması, taşınması konusunda, Sayın Cumhurbaşkanı'na (Erdoğan) bu vesileyle de bunu garanti ettiği için tekrar teşekkür ediyorum." dedi.

Orban, Türkiye'nin verdiği bu garantinin çok önemli ve gerekli olduğunu vurgulayarak, bu yıl Türkiye'den Macaristan'a 7,5 milyar metreküp doğal gaz aktarıldığını belirtti.

İki ülkenin en büyük enerji firmalarının işbirliği yapabilmesi nedeniyle Erdoğan'a teşekkür eden Orban, Macaristan'ın Türk enerji firmasını Budapeşte'ye davet ettiklerini belirtti.

Orban, "Macaristan ve Türkiye arasındaki siyasi, enerji, ekonomik ve savunma sanayi konusunda çok iyi ümitlerimiz, görüşlerimiz var." dedi.

Avrupa'da savunma sanayisinin giderek önem kazandığına işaret eden Orban, iki ülke arasında bu alandaki ilişkilerin halihazırda kurulu olduğunu vurguladı.

Orban, Macar hükümeti ve Macar halkı adına Macaristan'a yaptığı yardımlar nedeniyle Erdoğan'a teşekkürlerini ileterek, "Tanrı Türkiye'yi korusun." dedi.

AB, sahibi Musk'ın birliği hedef alan açıklamalarına rağmen X platformunda kalmaya devam edecek

AB Komisyonu sözcülerinden Thomas Regnier, günlük basın toplantısında gazetecilerin konuya ilişkin sorularını yanıtladı.

Cezanın kişisel olarak Musk'ı hedef aldığı iddialarının doğru olmadığını belirten Regnier, Musk'ın AB'yi "Nazi Almanya'sına" benzetmesiyle ilgili, "Bu, AB'de çok değer verdiğimiz ifade özgürlüğünün bir parçasıdır ve hayal edebileceğiniz en çılgın ifadeleri bile mümkün kılar." dedi.

Musk'ın AB'yi hedef alan ifadelerine rağmen Komisyonun kurumsal olarak X'i kullanıp kullanmayacağına ilişkin ise Regnier, "Komisyon'un kurumsal olarak sosyal medya platformlarını kullanımında, ki şu anda 15 tanesini kullanıyoruz, gelişmeleri sürekli takip ediyoruz. Bugün itibarıyla, hala bu 15 sosyal medya platformundan biri olarak X'i kullanmaya devam ediyoruz. Neden? Çünkü bu, vatandaşlara ve paydaşlara ulaşmak, iletişim kurmak, AB'de neler yaptığımızı anlatmak için elimizdeki araçlardan biri." değerlendirmesinde bulundu.

Regnier, AB'nin sosyal medya platformlarının sorumlu bir şekilde kullanılmasını istediğini, mevzuatların da bunu talep ettiğini hatırlattı.

"Ceza, yasaya uyulmasını yansıtıyor"

Regnier konuşmasında, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun AB Komisyonu'nun X'e yönelik cezasının "tüm Amerikan teknoloji sektörü ve Amerikan halkını" hedef aldığına ilişkin sözlerini de değerlendirdi.

AB mevzuatının Asya, Amerika ve Avrupa dahil tüm platformlarda uygulandığının altını çizen Regnier, şu değerlendirmede bulundu:

"Çılgın açıklamalara gelince, dünyayı kutuplaştırmak bir veya iki cümle alır. Gerilim veya tırmanış yaratmak bir veya iki cümle alır. Oysa diplomatik olarak gerilimleri yatıştırmak için burada, bu kürsüden, yüzlerce, binlerce cümleyle çalışıyoruz, çünkü Amerikan dostlarımızla birçok ortak sorunumuz var."

AB Komisyonun Başsözcüsü Paula Pinho da basın toplantısında, Rubio'nun ifadeleriyle ilgili olarak "Ceza, yasaya uyulmamasını yansıtıyor. İdeolojiyle ilgili değil." dedi.

AB Konseyi Başkanı'ndan üstü kapalı tepki

AB Konseyi Başkanı Antonio Costa da doğrudan Elon Musk'ın adını zikretmeyerek X sosyal medya hesabından, "Gördüğüm kadarıyla Avrupa'yı zayıflatmaya çalışan çok insan var. Neden? Çünkü AB güçlü." ifadesini paylaştı.

"Savunma Avrupa"sını inşa etmek ve stratejik özerkliği güçlendirmek için cesur adımlar attıklarını kaydeden Costa, "Tarihimiz bize, bilgi özgürlüğü olmadan ifade özgürlüğünün olamayacağını öğretti ve bilgi özgürlüğü, çoğulculuğa saygı gösterilen yerde var olur. Vatandaşların bilgi özgürlüğü, bazı teknoloji oligarklarını savunmak için feda edilirse, ifade özgürlüğünden söz edilemez." ifadelerini kullandı.

AB'den X'e ceza

Avrupa Birliği (AB), ABD merkezli X sosyal medya platformuna, Dijital Hizmetler Yasası (DSA) kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal ettiği gerekçesiyle 120 milyon avro para cezası vermişti.

Kararın X'in mavi onay işaretinin aldatıcı tasarımı, reklam havuzunun şeffaf olmaması ve araştırmacılar için kamuya açık verilere erişim sağlamaması nedeniyle alındığı belirtilmişti.

X'in sahibi ABD'li milyarder Elon Musk ise kararın ardından paylaştığı mesajlarda, AB'nin dağılması gerektiğini belirterek, birliği "Nazi Almanya'sına benzetmişti.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, "Bu, yalnızca bir şirkete yönelik değil, Amerikan teknoloji sektörüne ve Amerikan halkına karşı bir adım. Amerikalıları çevrim içi olarak sansürleme günleri sona erdi." ifadesini kullanmıştı.

Fransa'nın Afrika'daki son müttefiklerinden Benin'de neler oluyor?

Afrika'nın batı ucundaki Benin'in başkenti Kotonu’da bir pazar sabahı… Normalde motosikletlerin, taksilerin ve sahil yoluna yayılan kalabalığın gürültüsüyle uyanan şehir, bu kez farklı seslerle güne başladı. Devlet televizyonunun önünden yükselen silah sesleri, kısa süre sonra ekranlara yansıdı. Üniformalı bir grup asker, kameranın karşısına geçip “yönetime el koyduklarını”, anayasanın askıya alındığını, sınırların kapatıldığını duyurdu.

Batı Afrika’nın “en istikrarlı demokrasilerinden biri” diye anılan Benin’de, onlarca yıldır görülmemiş bir sahneydi bu. Askerler, kendilerine “Yeniden Kuruluş Askeri Komitesi” adını veriyor, Pascal Tigri’yi lider ilan ediyordu. Birkaç saatliğine de olsa, ülkenin siyasi geleceği belirsiz bir boşluğa yuvarlandı.

Günün ilerleyen saatlerinde tablo tersine döndü. İçişleri Bakanı, ordunun komuta kademesinin cumhurbaşkanına bağlı kaldığını, girişimin bastırıldığını, sorumluların gözaltına alındığını açıkladı. Cumhurbaşkanı Patrice Talon televizyona çıkıp “tehdit kontrol altına alındı” derken, sokaklarda zırhlı araçlar ve devriye gezen askerler görünmeye devam ediyordu.

Darbe başarılı olmadı, ama Benin’e yıllardır yapışan “sessiz, sakin, istikrarlı ada” imajı bir gecede çatladı. Esasen bu çatlak, sadece Benin sınırlarının meselesi değil, Batı Afrika’da bir bir düşen Fransız kalelerinin son halkasına dair güçlü bir işaret aynı zamanda.

Benin Devlet Başkanı Patrice Talon. Fotoğraf: AA

Sessiz görünen kalenin çatlakları

Benin, bağımsızlıktan sonraki sancılı yılları geride bıraktıktan sonra, 1990’larla birlikte çok partili sisteme geçmiş, 30 yılı aşkın süredir görece düzenli seçimler ve göreli sivil siyasetle anılıyordu. Son başarılı askeri darbe 1972’de kalmıştı.

Bu nedenle, Nijer, Mali, Burkina Faso, Gine-Bissau gibi ülkelerde art arda gelen darbeler, cunta yönetimleri ve sokak çatışmaları konuşulurken, haritada Benin’in üzeri çoğu dosyada “istikrarlı, sakin, görece güvenli” diye işaretleniyordu. Yani Batı Afrika’da çöken Fransız nüfuz yapısının içinde, hala “fonksiyon görebilen” bir vitrin ülkesiydi.

Ancak son yıllarda, kuzeydeki güvenlik tablosu hızla bozuldu. Sahel’de Mali, Burkina Faso ve Nijer’den gelen silahlı gruplar, Benin’in kuzey sınırlarına doğru sızmaya başladı. Pendjari ve W gibi koruma alanlarında, 2019’dan itibaren saldırılar ve kaçırma vakaları arttı.
Benin'deki ordu içerisinde memnuniyetsizlik olduğu yerel askeri kaynaklar tarafından sık sık dile getiriliyor. Fotoğraf: AA

2025’in ilk aylarında ordunun kuzeyde verdiği kayıplar, sahadaki gerilimi daha da artırdı. Bazı askeri kaynaklar, yetersiz teçhizat, düşük maaşlar ve ağır iş yükünden şikâyet ediyor, askeri tehdidin “yerel bir mesele olmaktan çıkıp bölgesel bir cepheye” dönüştüğünü anlatıyordu. İşte son darbe girişimini ekrana taşıyan askerler, tam da bu zemini gerekçe gösterdi: “Güvenlik krizine kayıtsız kalan, cephedeki askeri unutan bir yönetim” eleştirisiyle ortaya çıktılar. Yani Benin’de patlayan kriz, bir gecelik bir macera olarak görülmüyor. Aksine yıllardır kuzeyde biriken güvenlik baskısının, ordudaki huzursuzlukla birleşip başkentte siyasi fay hattına dönüşmesi şeklinde okunuyor.

Sahel yangınının Benin’e uzanan gölgesi

Haritaya uzaktan bakan için Benin, küçük, ince uzun bir ülke gibi görünüyor. Ama bu ince şeridin kuzey ucu, bugün Sahel’in en sıcak fay hatlarından biri. Mali, Burkina Faso ve Nijer üçgeninde güç kazanan DEAŞ ve El Kaide bağlantılı yapılara karşı yıllardır mücadele eden bölge orduları, baskıyı aşağıya, yani Benin, Togo ve Gana’ya doğru taşıdı.

Benin’in kuzeyinde, özellikle Alibori ve Atakora bölgeleri, son yıllarda yol kenarı bombaları, pusular ve korunan alanlara sızma girişimleriyle gündeme geliyor. Devlet, uzun süre bu sorunu “marjinal bir güvenlik sorunu” gibi yönetmeye çalıştı. Ancak hem sivillerin hem de askerlerin hayatını kaybettiği saldırılar arttıkça, ordunun içindeki memnuniyetsizlik derinleşti.

Darbe girişimine kalkışan askerlerin bildirileri, tam da buraya işaret ediyor: “Savaşan ama unutulan ordu”, “kuzeyde yalnız bırakılan asker”, “siyasi elitin güneydeki sahil kuşağına sıkışıp kalması”…

Bu tablo, sadece güvenlik meselesine indirgenmiyor, uzmanlara göre bu durum, coğrafyanın ve tarihin yeniden hatırlattığı bir kırılma. Güçlü sahil şehirleriyle (Kotonu, Porto-Novo) kuzeydeki yoksul, ihmal edilmiş bölgeler arasındaki uçurum büyürken,silahlı yapıların bu kırılganlığı istismar etmesi de kolaylaşıyor.

Fransa’nın çekildiği boşluk: “Françafrique” sonrası yeni mücadele

Benin dosyasını, Fransa’nın Afrika’daki uzun gölgesini ve bu gölgenin hızla kısalışını konuşmadan anlamak mümkün değil. Batı Afrika’da Fransa’nın askeri ve siyasi nüfuzu, son üç yılda belki de yarım yüzyılın en sert darbesini aldı.

Mali, Burkina Faso ve Nijer’de ardı ardına gelen darbeler, Fransız askeri varlığının istenmeyen misafir muamelesi görmesine yol açtı. Savunma anlaşmaları tek taraflı feshedildi, Fransız birlikleri çekildi, yerine Rusya başta olmak üzere farklı aktörlerin güvenlik şirketleri ve danışmanlık ekipleri yerleşti.

2022–2025 arasında yürüyen bu çekilme süreci, sadece birkaç üssün boşaltılmasından iabret değildi. “Françafrique” diye adlandırılan, eski sömürgelerle kurulu askeri, ekonomik ve siyasi ağların gevşemesi anlamına geliyordu. Fransa’nın güvenlik şemsiyesi geri çekilirken, ortaya çıkan boşlukta hem cihatçı yapıların hem de Rusya, Çin, Körfez ülkeleri gibi yeni aktörlerin manevra alanı genişledi.

Fransa eski sömürgesi olan ülkelerdeki askeri üslerini bir biri kapatıyor. Fotoğraf: AA

Benin, bu yeni denklemde “tam kopuş” yaşayan ülkelerden farklı bir yerde duruyordu. Fransa’yla ilişkilerini bütünüyle koparmadı, ama artık güvenliğini tek bir dış ortağa yaslayan klasik modelden de uzaklaştı. Yine de, bölgedeki her yeni darbe, Benin’in üzerindeki baskıyı artırdı.

İşte bu nedenle darbe girişimi sadece iç siyasetteki bir hesaplaşmaya işaret etmiyor. Fransa’nın gerilediği, yeni aktörlerin öne çıktığı, Sahel yangınının kıyı ülkelerine doğru ilerlediği bir dönemin yansıması. Kısacası, Benin’deki çatlak, Fransa’nın Batı Afrika’daki son “görece sağlam vitrininin” de sallandığını gösteriyor.

2026 seçimlerine giden yolda “yaralı vitrin ülke”

Benin’de krizin zamanlaması da tesadüf değil. Cumhurbaşkanı Patrice Talon, 2016’dan bu yana ülkeyi yönetiyor. Anayasal sınırlar gereği 2026 Nisan’ında görev süresi doluyor ve üçüncü dönem için yarışmayacağını defalarca vurguladı.

Bu, bir yandan “artık Afrika’da da liderlerin iki dönemle yetinebileceğinin” sembolik örneklerinden biri olarak gösteriliyordu. Diğer yandan ise, Benin siyasetinde yeni bir güç mücadelesinin kapısını araladı. Talon’un işaret ettiği isimler, muhalefetin parçalı yapısı, ekonomik reformların toplumsal etkisi ve kuzeydeki güvenlik baskısı, 2026 seçimlerini zaten kritik bir eşik haline getirmişti.

Darbe girişimi, bu geçiş sürecini daha da kırılgan kılıyor.

Bir yanda “anayasal düzeni savunan” sivil-asker ittifakı, diğer yanda “güvenlik krizini kullanarak siyasal alanı zorlayan” memnuniyetsiz unsurlar… Üstelik bu çekişme sadece başkent koridorlarında yaşanmıyor, kuzeydeki köylerden, sınır hattındaki askerî noktalara kadar uzanan geniş bir coğrafyada hissediliyor.

Benin’de kaynayan tencere ne anlatıyor?

Bugün Benin’de yaşananları, “başarısız bir darbe girişimi” başlığıyla sınırlamak kolay. Ama bu, resmi kayıtlara giren teknik tanım olur, bu da sahadaki gerçekliği anlatmaya yetmez.

Bu dosyada gördüğümüz tablo, aslında üç katmanlı bir soruna işaret ediyor.

İlk katmanda, Sahel’den Benin’in kuzeyine doğru sarkan silahlı tehdidin, sınır bölgelerini nasıl yeni bir “cephe hattı”na çevirdiğini görüyoruz. Askerlerin can verdiği, sivillerin köylerini terk ettiği, devlet kapasitesinin sınandığı bir sert coğrafya bu.

İkinci katmanda, Fransa’nın bölgeden çekilişiyle hızlanan “Françafrique sonrası” döneme tanıklık ediyoruz. Fransız üsleri kapanırken, yeni güvenlik ortaklıkları, yeni sponsorlar, yeni anlatılar devreye giriyor. Bu dönüşüm, eski sömürge düzeninin çözülmesi kadar, yeni rekabet ağlarının örülmesi anlamına da geliyor.

Üçüncü katmanda ise, bütün bu baskının ortasında 2026 seçimlerine hazırlanan bir ülke var. “Model demokrasi” etiketi taşıyan, ama siyasi muhalefetin alanı, basın özgürlüğü ve yargı bağımsızlığı gibi başlıklarda tartışmaların sürdüğü, buna rağmen bölgesindeki birçok ülkeye göre hala daha düzenli bir siyasal takvimi koruyan bir Benin…

Darbe girişimi bastırıldı, ama bu üç katmanın hiçbirindeki baskı ortadan kalkmadı.

Benin dosyasını bu yüzden sadece “küçük bir Batı Afrika ülkesi”nin hikayesi gibi değil, Fransa’nın Afrika’daki nüfuz kaybının, Sahel yangınının ve yeni küresel rekabetin kesişim noktasındaki bir laboratuvar gibi okumak gerekiyor.

Katil İsrail'in Gazze'ye saldırılarında can kaybı 70 bin 365'e yükseldi

Gazze'deki Sağlık Bakanlığı, yaptığı yazılı açıklamada, İsrail’in saldırılarında yaşanan can kayıpları ve yaralanmalar ile enkazdan yeni çıkartılan cenazelere ilişkin son verileri paylaştı.

Son 24 saatte ikisi enkaz altından çıkarılan 5 Filistinlinin naaşı ile 11 yaralının hastanelere ulaştırıldığı bildirildi.

Ateşkesin yürürlüğe girmesinden bu yana düzenlenen saldırılarda 376 kişinin öldüğü, 981 kişinin yaralandığı, enkaz altından da 626 kişinin cesedinin çıkarıldığı kaydedildi.

İsrail'in Gazze Şeridi'ne Ekim 2023'te başladığı saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısının 70 bin 365'e, yaralıların sayısının 171 bin 58'e yükseldiği aktarıldı.

Gazze'de ateşkes ve esir takası anlaşması

ABD Başkanı Donald Trump, 9 Ekim'de Mısır'da devam eden müzakerelerde İsrail ile Hamas'ın Gazze'de ateşkes planının ilk aşamasını onayladığını duyurmuştu.

Müzakerelerin yapıldığı Mısır'da imzalanan anlaşma İsrail hükümetinin onayıyla 10 Ekim'de devreye girmişti.

İsrail ordusu, Gazze Şeridi'nde varılan ateşkese rağmen zaman zaman çeşitli iddialarla Filistinlileri hedef alan saldırılarda bulunuyor.

Macaristan Başbakanı Orban: Ukrayna'da barışı teşvik için Türkiye ile işbirliği yapıyoruz

Hungary Today gazetesinin haberine göre, Orban, Türkiye'ye gittiği uçakta Budapeşte-Ankara ilişkilerine dair değerlendirmelerde bulundu.

Her yıl Türkiye ile "en önemli meseleleri" gözden geçirdiklerini belirten Orban, mevcut müzakerelerin dört ana maddesinin ekonomi, göç, Ukrayna'daki savaş ve enerji meselesi olduğunu kaydetti.

Orban, Türkiye ile yılda bir kez, ortak hükümet toplantısına eş değer olan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Toplantıları düzenlendiğine değinerek, bu toplantıların Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Avrupa ve Avrasya'daki durumu "iki arkadaş" olarak birkaç saat boyunca ele alma fırsatı sunduğunu aktardı.

Macaristan Başbakanı Orban, "Bu düzenli toplantıları başlattığımızda iki ülke arasındaki 2-2,5 milyar avroluk ticareti ikiye katlama hedefi koyduk ve şu anda 4,5-5 milyar avroya ulaştık. Türkler, Macaristan ekonomisinde yerini aldı ve Macaristan'ın Türkiye ekonomisindeki varlığı da arttı." ifadelerini kullandı.

Orban, daha ucuz Rus gazının Macaristan'a sadece TürkAkım üzerinden geldiğine işaret ederek, Ukrayna'daki savaşın bu hattın önemini artırdığına dikkati çekti.

Başbakan Orban, "Türkler de bizim gibiler. Biliyorlar ki, savaşın sadece kaybedeni olur. Bu yüzden iki ülke barışı teşvik etmek için işbirliği yapıyor." diye konuştu.

Orban, son 4 yılda sadece Türkiye'nin Ukrayna tahılının Afrika'ya ulaştırılması gibi birkaç önemli anlaşmayı sonuçlandırmayı başardığını vurguladı.

Tayland ile Kamboçya arasında yeniden başlayan çatışmalarda 4 sivil hayatını kaybetti

Kamboçya Enformasyon Bakanı Neth Pheaktra, ilk belirlemelere göre 4 Kamboçyalı sivilin hayatını kaybettiğini, 9'unun ise yaralandığını belirtti.

Pheaktra, sınıra yakın çeşitli köylerden on binlerce kişinin yerinden edildiği bilgisini paylaştı.

Diğer yandan Tayland ordusu 50 binden fazla kişinin sınıra yakın bölgeleri terk ederek sığınaklara yerleştiğini duyurdu.

Kamboçya Başbakanı Hun Manet, ABD merkezli Meta şirketine ait sosyal medya platformu Facebook hesabı üzerinden Tayland ile Kamboçya arasında, ateşkes anlaşmasına rağmen yaşanan sınır gerilimi nedeniyle yeniden başlayan çatışmalara ilişkin açıklama yaptı.

Hükümet görevlilerinin halkı ve ülkenin egemenliğini korumak için çalıştığına işaret eden Manet, "Tüm bakanlıklardan, kurumlardan, yetkililerden, silahlı kuvvetlerden ve Kamboçya vatandaşlarından, bu zor dönemde, ulusun ve vatanın davası için birleşmelerini rica ediyorum." ifadelerini kullandı.

Tayland Başbakanı Anutin Charnvirakul ise ülkeyi savunmak ve kamu güvenliğini sağlamak için gerekli görüldüğü takdirde askeri operasyonların devam edeceğini bildirdi.

Ülkesinin "şiddet" istemediğini savunan Charnvirakul, "Tayland'ın hiçbir zaman bir savaş veya işgal başlatmadığını, ancak egemenliğinin ihlal edilmesini asla tolere etmeyeceğini tekrarlamak isterim." dedi.

Tayland ve Kamboçya, ateşkese rağmen bir süredir artan sınır gerilimi sürerken çatışmaların yeniden başlamasından birbirini sorumlu tutmuştu.

Tayland Ordu Sözcüsü Winthai Suvaree, yaptığı açıklamada, Kamboçya'dan yerel saatle 05.00 sularında Chong An Ma bölgesinde "askeri ve sivil hedeflere" ateş açıldığını ve ordunun buna hava saldırılarıyla karşılık verdiğini belirtmişti.

Kamboçya Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada ise Tayland ordusunun F-16'larla hava saldırıları başlattığı bildirilmişti.

Savunma Bakanlığı Sözcüsü Maly Socheata, Tayland ordusunun hava saldırısı başlattığını ve Kamboçya'nın buna karşılık vermediğini savunmuştu.

Tayland ile Kamboçya arasındaki sınır gerilimi

Güneydoğu Asya'da 817 kilometrelik sınır telleriyle ayrılan Tayland ile Kamboçya, uzun süredir toprak anlaşmazlığı yaşıyor.

Tayland ile Kamboçya arasındaki sınır anlaşmasının ihlal edilmesi üzerine 28 Mayıs'ta bölgede kısa süreli çatışma yaşanmış, iki ülkenin orduları, sorunun barışçıl yolla çözüme kavuşturulması konusunda anlaşmaya varmıştı.

Yaklaşık 2 ayın ardından sınır hattında 24 Temmuz'da çıkan çatışmalarda iki ülkeden 32 kişi hayatını kaybetmişti.

Tayland ile Kamboçya, 26 Ekim'de Malezya'nın başkenti Kuala Lumpur'da 47. ASEAN Zirvesi kapsamında, temmuzda çıkan sınır çatışmalarını çözmek amacıyla ABD Başkanı Donald Trump'ın katıldığı törende "barış anlaşması" imzalamıştı.

Kamboçya, sınır çatışmalarının ardından barış anlaşması imzaladığı Tayland ile karşılıklı olarak sınır bölgelerindeki ağır silahları geri çekmeye başladıklarını duyurmuştu.

ABD'li milyarder Ellison ailesinin medya hamleleri, "İsrail propagandası" endişelerini artırıyor

Tel Aviv merkezli "+972" isimli internet sitesinin haberine göre baba-oğul, Hollywood'dan sosyal medyaya kadar geniş alanda faaliyet gösteren şirketlerle, İsrail odaklı içerikleri güçlendirme hedefi güttükleri gerekçesiyle eleştiriliyor.

Hamas'ı konu alan İsrail yapımı "Red Alert" dizisinin uluslararası dağıtımı için aylarca alıcı bulamayan yapımcı Lawrence Bender, eylülde David Ellison'la karşılaşana kadar olumsuz yanıtlarla karşılaştı.

Skydance Media şirketini babasının finansmanıyla Paramount'la birleştiren David Ellison, dizinin küresel haklarını aldı. Bender, Ellison'un Red Alert'i izledikten sonra "Bunun bir parçası olmak benim için onurdur." ifadesini kullandığı bir e-posta gönderdiğini aktardı.

Bender, yaptığı konuşmada, stüdyo başkanının "İsrail'e büyük destek veren biri" olduğunu aktararak, Hollywood'da bu kadar hızlı "evet" yanıtı verilmesinin "nadir bir durum" olduğunu vurguladı.

Diziyi tanıtan sunumlarında İsrail Entertainment Fund, projelerinin "algıları değiştirmeyi" amaçladığını belirtirken, Bender da dizinin amacının "İsrail hakkında konuşulanları değiştirmek" olduğunu söyledi.

Hollywood'da Ellison ailesi

David Ellison'ın Tel Aviv hükümeti çizgisine yakın bir yapım için verdiği bu onay, 42 yaşındaki yöneticinin ve dünyanın en zengin isimleri arasında yer alan babasının, televizyon, sinema, haber ve sosyal medya alanlarında kurmaya başladıkları imparatorluğun nasıl şekillendiğine dair önemli bir örnek olarak gösteriliyor.

Bu yıl Paramount'u ve beraberinde CBS yayın ağını 8 milyar dolara satın alan Ellison, ekimde ise "The Free Press"i 150 milyon dolara devralmış, "İsrail yanlısı duruşu" sebebiyle Bari Weiss'i CBS News'ün baş editörü olarak görevlendirmişti.

Ellison yönetiminde Paramount, İsrailli film ve yapımcılara yönelik herhangi bir boykota karşı tavır aldı. Variety'nin haberine göre, Paramount yönetimi "açıkça antisemitik" olduğunu düşündüğü bazı isimleri kara listeye aldı.

Yeni adıyla Paramount Skydance'ın, HBO Max ve HBO'yu da kapsayacak şekilde Warner Bros. Discovery'ye ait varlıkların satışı için düzenlenen ihalede Başkan Donald Trump yönetimi tarafından öne çıkarıldığı belirtiliyor.

İhalede Netflix, stüdyo ve yayıncılık birimlerini satın almak için anlaşmaya vardığını duyurdu. Ancak Paramount Skydance bu düzenlemeye yüksek sesle itiraz ediyor. Trump da son açıklamasında Netflix'in Warner Bros'u satın alma anlaşmasının "bir süreçten geçmesi gerektiğini" ve karara kendisinin de dahil olacağını ifade etmişti.

Tek ailede toplanan medya gücü

Öte yandan Larry Ellison'ın şirketi Oracle ise Beyaz Saray'ın da onay verdiği bir anlaşmayla sosyal medya platformu TikTok'un ABD operasyonlarını devralması planlanan konsorsiyumda yer alıyor.

Bu anlaşmaların hayata geçmesi durumunda modern ABD tarihinde benzeri görülmemiş ölçekte bir medya kontrolünün tek bir ailenin elinde toplanması ve İsrail yanlısı aktörler için geniş ABD kamuoyuna ulaşma konusunda benzersiz bir fırsat yaratılması söz konusu olacağı belirtiliyor.

Ellison ailesinin yıllardır İsrail'e açıktan verdiği destek, sahip oldukları medyanın İsrail yönetiminin lehine kullanılacağı endişelerini de beraberinde getiriyor.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, eylülde, TikTok anlaşmasını "şu anda yapılan en önemli satın alma" olarak nitelendirmiş, sosyal medyayı "İsrail'in en önemli silahı" olarak tanımlamıştı.

Oracle'ın TikTok'un algoritmasını ve veri güvenliğini yönetecek olması, milyonlarca genç kullanıcının göreceği içeriklere müdahale imkanı sağlayacağı gerekçesiyle eleştiriliyor. Uzmanlar, bu durumun İsrail karşıtı içeriklerin bastırılmasına zemin hazırlayabileceğini ifade ediyor.

TikTok baskısında "İsrail imajı kaygısı" ön planda

Eski ABD Başkanı Joe Biden, Nisan 2024'te TikTok'un ana şirketi ByteDance tarafından satılmaması halinde ABD'de yasaklanmasını öngören yasa tasarısını imzaladığında, resmi gerekçe, Çin hükümetinin ABD'lilerin verilerine erişebilme ihtimaline dair endişeydi. Ancak ABD'li firmaların devralmasını zorunlu kılan bu yasaya verilen desteğin bir kısmı, TikTok'un İsrail imajına verdiği zarar konusundaki endişelere dayandığı kaydediliyor.

Şubatta Münih Güvenlik Konferansı'nda konuşan eski Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi üyesi Mike Gallagher sunduğu tasarının "7 Ekim'e kadar ölü" olduğunu söylemiş, "İnsanlar platformda bir sürü antisemitik içerik görmeye başladı ve tasarımız yeniden ivme kazandı." ifadelerini kullanmıştı.

Eski Cumhuriyetçi Senatör Mitt Romney de Mayıs 2024'te, tasarının kabul edilmesinden sonra "Neden TikTok'u ya da benzer platformları kapatmak için bu kadar büyük bir destek olduğunu merak edenler oluyor. TikTok'taki paylaşımlara ve diğer sosyal medya sitelerine göre Filistinlilere yapılan atıfların sayısına bakarsanız, TikTok yayınları arasında bu oran ezici şekilde fazla." şeklide konuşmuştu.

Larry Ellison'ın İsrail'e açık destek beyanları

Oracle'ın kurucusu Larry Ellison'ın İsrail'le uzun yıllara dayanan yakın ilişkileri dikkat çekiyor.

Ellison, 2007'deki İsrail ziyareti sırasında dönemin Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Cumhurbaşkanı Şimon Peres'le görüşmüş, Gazze sınırındaki Sderot kentindeki bir tesisin güçlendirilmesi için 500 bin dolar bağışta bulunmuştu.

Yıllar içinde İsrailli yetkililerle temaslarını sürdüren Ellison, Netanyahu'nun 2019'daki rüşvet davasında olası tanık olarak da gündeme geldi. Ayrıca İsrail ordusunu "dünyanın en cesur insanları" diye tanımlayarak milyonlarca dolarlık bağış yaptı.

Oracle'da Üst Yöneticilik görevini devralan Safra Catz da İsrail'le yakın bağlarını sık sık vurguladı. Catz, 2021'deki ziyaretinde "Larry ve ben İsrail'e derinden bağlıyız." derken, Oracle'ın Kudüs'te büyük bir yeraltı veri merkezi kurmasının nedeninin "İsrail'i sevmeleri ve ülkenin buna ihtiyaç duyması" olduğunu belirtmişti.