Almanya'nın İsrail'e doğrudan silah ihracatı 2024’te durma noktasına geldi

Alman Haber Ajansının (DPA) haberine göre, eski Sol Parti Milletvekili Sahra Wagenknecht’in ocakta kurduğu BSW partisinin soru önergesine yanıt veren Almanya Ekonomi Bakanlığı, hükümetin, İsrail'e bu yıl 10 Nisan itibarıyla 32 bin 449 avroluk silah ve askeri malzeme satışına onay verdiğini açıkladı.

Alman hükümeti 2023’te İsrail’e 327 milyon avroluk silah ve askeri malzeme satışına onay vermişti. Geçen yıl ülkenin İsrail'e silah ve askeri malzeme satışı 2022'ye göre 10 katına çıkmıştı.

Söz konusu malzemelerin arasında taşınabilir tanksavar silahı ve makineli tüfekler gibi silahlar da bulunurken İsrail’e ihracatın büyük bir kısmı, 7 Ekim 2023'te Hamas tarafından İsrail’e gerçekleştirilen saldırının ardından onaylanmıştı.

Bu arada, Latin Amerika ülkesi Nikaragua, Almanya'yı İsrail'e silah sağlayarak Gazze Şeridi'ndeki soykırıma katkıda bulunmakla suçluyor. Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı'nda dava açan Nikaragua, ayrıca Almanya'nın İsrail'e silah sevkiyatının derhal durdurulmasını ve Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansına (UNRWA) yönelik fonların yeniden ödenmeye başlamasını talep ediyor.

İki hafta önce yapılan duruşmada Alman hükümeti suçlamaları asılsız olduğu gerekçesiyle reddetmişti.

Bu arada, Almanya’nın üçüncü ülkeler üzerinden İsrail’e silah ihracatına ilişkin ise bir açıklama yapılmadı.

İsrail, Doğu Kudüs ve Batı Şeria'da iki günde 25 Filistinliyi gözaltına aldı

Filistin Esirler Cemiyeti ile Filistin Kurtuluş Örgütüne bağlı Esirler ve Serbest Bırakılanlar Heyetinin ortak açıklamasında, İsrail askerlerinin Batı Şeria ve Doğu Kudüs'teki baskınlarını sürdürdüğü belirtildi.

İsrail askerlerinin Doğu Kudüs'ün yanı sıra El Halil, Cenin, Beytullahim, Kalkilya, Nablus ve Tubas kentlerinde Filistinlilerin evlerine düzenlediği baskınlarda son iki günde 25 kişiyi gözaltına aldığı ifade edildi.

İsrail'in 7 Ekim 2023'ten bu yana işgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te gözaltına aldığı Filistinlilerin sayısının 8 bin 425'e çıktığı kaydedildi.

İsrail ordusunun Gazze Şeridi'ne saldırı başlattığı 7 Ekim 2023'ten bu yana işgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te de Filistinlilere yönelik gözaltı, baskın ve saldırılarda artış yaşanıyor.

ABD'nin İsrail taburuna yaptırım getireceği haberleri İsrail'de tepkiyle karşılandı

İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, haberlere sert tepki gösterdi. Ben-Gvir, X sosyal medya platformundan yaptığı paylaşımda, "Askerlerimize yönelik yaptırım kırmızı çizgidir." ifadesini kullandı.

Savunma Bakanı Yaov Galant'ın hemen Batı Şeria'daki "Netzah Yehuda" taburunu desteklemesi gerektiğini savunan Ben-Gvir, aksi takdirde taburu "büyük kahramanlar" olarak kendi yetkisi altındaki sınır polislerine dahil edeceğini belirtti.

"Orduya Amerikan yaptırımları uygulama kararı, tam bir delilik"

Aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de "İsrail varoluş mücadelesi verirken orduya Amerikan yaptırımları uygulama kararı, tam bir delilik." dedi.

Smotrich, bu adımı "İsrail'i Filistin devletinin kurulmasını kabul etmeye ve İsrail'in güvenliğinden vazgeçmeye zorlamak için yapılan bir planın parçası" olarak değerlendirdi.

"Tabura yaptırım uygulamak tehlikeli bir emsal teşkil ediyor"

İsrail Savaş Kabinesi üyesi Benny Gantz, X sosyal medya platformundan yaptığı paylaşımda, "İsrail ordusunun ayrılmaz bir parçası olan Netzah Yehuda taburunun askeri hukuka tabi olduğunu ve uluslararası hukuka uygun şekilde faaliyet gösterdiğini" iddia etti.

İsrail'in "ordunun emirlerden sapmalarını veya yasal ihlalleri nasıl inceleyeceğini bilen güçlü ve bağımsız bir yargı sistemine sahip olduğunu" savunan Gantz, "Amerikalı dostlarımıza büyük saygım var ancak tabura yaptırım uygulamak tehlikeli bir emsal teşkil ediyor." ifadesine yer verdi.

İsrail Göç ve Entegrasyon Bakanı Ofir Sofer de yine X platformundaki açıklamasında şunları kaydetti:

"ABD'nin Netzah Yehuda taburuna yaptırım uygulama kararı mantıksızdır ve düşmanlarımız için beklenmedik bir kazanç teşkil etmektedir."

Sofer ayrıca Netzah Yehuda taburunu desteklediğini vurguladı.

Kültürel Miras Bakanı Amichay Eliyahu da "Müttefikimizin (ABD) askerlerimize zarar vermek yerine yanımızda, adaletin yanında durmasının zamanı geldi. Netzah Yehuda'ya tam destek sağlamak ve İsrail ordusunun tamamına herhangi bir dış müdahale girişimini engellemek, güvenlik teşkilatının ve başındaki Savunma Bakanı'nın görevidir." yorumunu yaptı.

İsrail'deki ana muhalefet lideri Yair Lapid ise X platformundaki paylaşımında, "ABD'nin, Netzah Yehuda tugayına yaptırım uygulamasının yanlış olduğunu ve bunun hayata geçirilmemesi için çalışmaları gerektiğini" belirtti.

Yaptırım haberleri

İsrail'in "Walla" haber sitesinde yer alan haberde, ABD'nin, Batı Şeria'daki insan hakları ihlalleri nedeniyle "Netzah Yehuda" taburuna yaptırım uygulamayı planladığı iddia edilmişti.

Bu yaptırımla "Netzah Yehuda" taburu ve üyelerinin herhangi bir ABD askeri yardımı ve eğitimi almasının yasaklanacağı aktarılmış, yaptırım kararını ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın "gelecek günlerde" açıklamasının beklendiği ileri sürülmüştü.

Adı açıklanmayan ABD'li yetkililere dayandırılan haberde, bu adımın atılması halinde ABD'nin İsrail ordusunda bir tabura "ilk kez" yaptırım uygulamış olacağına işaret edilmişti.

Netanyahu, İsrail ordusuna yaptırım getirilmemesi gerektiğini savunmuştu

Söz konusu haberinin ardından İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, X sosyal medya platformundan yaptığı açıklamada, İsrail ordusuna yaptırım getirilmemesi gerektiğini savunmuştu.

ABD yönetiminin İsrail'de bazı fanatik yasa dışı Yahudi yerleşimcilere getirdiği yaptırımlara işaret eden Netanyahu, Amerikalı yetkililerle görüşmelerinde buna karşı çalıştığını belirtmişti.

Netzah Yehuda taburu

Ultra-Ortodoks Yahudiler için oluşturulan Netzah Yehuda taburu üyelerinin tamamı erkeklerden oluşuyor.

Netzah Yehuda, Filistin karşıtı aşırı sağcı Yahudi yerleşimcilerden oluşan ve "Tepe gençliği" adıyla bilinen fanatik gençlerin katıldığı tabur olarak dikkati çekiyor.

İsrail ordusuna bağlı bu tabur, işgal altındaki Batı Şeria'da Filistinlilere karşı çok sayıda şiddet, hak ihlali ve orantısız güç kullanılan olaya karışmakla suçlanıyor.

Netzah Yahuda taburu, 12 Ocak 2022'de Batı Şeria'da ABD vatandaşı Filistinli Ömer Esad'ı gözaltına aldıktan sonra fenalaştığı halde ölüme terk etmesi üzerine ABD'nin merceğine girmişti.

ABD vatandaşının ölümüne ilişkin soruşturma raporundaki "Netzah Yehuda" Taburu Komutanı ve olaya karışan birimden sorumlu diğer askerler hakkında disiplin cezası verilmesine rağmen Washington "bu davada kapsamlı bir ceza soruşturması ve tam hesap verebilirlik talep ettiğini" açıklamıştı.

Haaretz gazetesinde yer alan habere göre, bu tabur, Filistinli sivillere karşı uyguladığı çok sayıda şiddet olayları nedeniyle Ocak 2023'te Batı Şeria'dan işgal altındaki Golan Tepeleri'ne taşınmıştı.

Everest’e tırmanırken kaybolan dağcının mektupları 100 yıl sonra yayımlandı

İngiliz Dağcı George Mallory ve arkadaşı Sandy Irvine 1924’de Everest’e üçüncü tırmanışlarında ortadan kaybolmuştu. Mallory’nin cesedi 1999’da bulunmuştu. Mallory’nin, eşi Ruth Mallory’e tırmanma girişimleri sırasında yazdığı mektuplar 100 yıl sonra mezun olduğu okul Cambridge Magdalene Kolej tarafından kamuoyuyla paylaşıldı. Okul tarafından yapılan açıklamada, arşivde Mallory’nin en son yazdığı 3 mektubunda bulunduğu bu mektupların 1999’da cansız bedeninin bulunmasının ardından ceketinin cebinden çıkarılan mektuplar olduğu ifadeleri yer aldı.

Okulun arşiv görevlisi Katy Green, Mallory'nin mektuplarının birinci dünya savaşı sırasındaki izlenimleri ve 1923'teki ABD ziyareti de dahil olmak üzere birçok konuyu içerdiğini ifade etti. Mektuplarda ayrıca 1921'de Everest'e yaptığı ilk keşif görevi ve dağı araştırmak için yaptığı ikinci görev hakkındaki yazıları da yer alıyor.

Arşiv görevlisi Katy Green mektupların birinde Mallory’nin eşi Ruth’a zirveye ulaşma şanslarının yüzde 50 olduğunu yazdığını ifade etti.

İsrail Askeri İstihbarat Şefi Aharon Haliva istifa etti

İsrail ordusundan yapılan açıklamaya göre, Tümgeneral Haliva, istifa mektubunu Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi'ye sundu.

Haliva, istifa mektubunda, "Komutam altındaki istihbarat birimi misyonunu yerine getiremedi. Savaşın acısını sonsuza kadar taşıyacağım. Artık sorumluluğu kabul edip görevimi sonlandırmak istiyorum." ifadesini kullandı.

İsrail ordusunda yerine geçecek ismin belirlenmesi gerektiği için Haliva'nın istifasının ne zaman yürürlüğe gireceği ise henüz bilinmiyor.

Haliva, 7 Ekim'deki saldırıların ardından başarısızlığını kabul ederek istifa kararı alan ilk üst düzey askeri isim oldu.

İsrail ordusunun, 7 Ekim saldırılarına yol açan başarısızlıklar hakkında ordu içinde soruşturma başlatılması için komutanlıklara talimat verildiği bildirilmişti.

İsrail ordusu tarafından mart başında yapılan yazılı açıklamada, Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları tarafından 7 Ekim 2023'teki saldırı hazırlıklarını fark edemeyen veya saldırı öncesinde yeterli tedbirleri almadığı düşünülen askeri birimlerin kendi içlerinde soruşturmalar yürüteceği kaydedilmişti.

Soruşturmaların, Mart 2018'den 10 Ekim 2023'e kadar 5 yıllık zaman dilimindeki ordu içindeki operasyonel başarısızlıklara odaklanacağı aktarılmıştı.

Güney Kore, Ukrayna'ya düşük faizli kredi sağlayacak

Yonhap’taki habere göre, Güney Kore Ekonomi ve Maliye Bakanlığından yapılan açıklamada, G20 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları Toplantısı kapsamında ABD'de bulunan Bakan Choi Sang-mok ile Ukraynalı mevkidaşı Serhiy Marchenko'nun düşük faizli kredi programlarına yönelik anlaşmayı Washington’da imzaladıkları bildirildi.

Açıklamada, imzalanan anlaşmanın kredi desteği konusunda yasal zemin oluşturacağına işaret edilerek, Ukrayna’nın yeniden inşası ve kalkınmasına yardımcı olacak projeleri ortaya çıkarma konusunda iki ülkenin mutabık kaldığı vurgulandı.

Bu anlaşma ile Güney Kore'nin Ukrayna'ya taahhüt ettiği 2,1 milyar dolar düşük faizli kredinin önü açılmış oldu.

Güney Kore, Eylül 2023'te Ukrayna'ya 2,3 milyar dolar yardım taahhüdünde bulunmuştu. Desteğin 200 milyon dolarının Ukrayna'nın ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde insani yardım olarak gönderileceğini açıklayan Seul yönetimi, kalan 2,1 milyar doların Ekonomik Kalkınma İşbirliği Fonu (EDCF) Projesi kapsamında 2025'te başlayacak şekilde düşük faizli ve uzun dönemli kredi şeklinde sağlanacağını duyurmuştu.

Güney Kore ve Japonya, Kuzey Kore'nin balistik füze fırlattığını duyurdu

Yonhap'ın haberine göre, Güney Kore Genelkurmay Başkanlığı, Kuzey Kore'nin Japon Denizi yönünde balistik füze ateşlediğini açıkladı.

Japonya Sahil Güvenliği de Kuzey Kore'nin yerel saatle 15.04'te balistik füze fırlattığını doğruladı.

Japonya Savunma Bakanlığının açıklamasına göre, füze, Japon ulusal münhasır ekonomik bölgesinin dışına düştü.

Füzenin düştüğü bölgede olası hasarın saptanmasına yönelik Başbakanlık binasında acil durum ekibi oluşturuldu.

Japonya Başbakanı Kişida Fumio, bölgede "beklenmedik durumlara karşı" her türlü önlemin alınması talimatı verdiğini bildirdi.

Denemenin, ABD Uzay Kuvvetleri Komutanı General Stephen Whiting'in Güney Kore'nin başkenti Seul'e ziyaret düzenlediği döneme denk gelmesi dikkati çekti.

Japonya'da devlet televizyonu NHK, Kuzey Kore'nin yıl başından bu yana farklı tip ve menzillerde 10'uncu kez füze denemesi yaptığını belirtti.

Pyongyang yönetimi, geçen hafta Sarı Deniz'de "süper büyük savaş başlığı" kullanılan "Hwasal-1Ra-3" seyir füzesi ile "Pyoltsi-1-2" isimli yeni tip uçaksavar füzesi test etmişti.

Blinken, İsrail Savunma Bakanı Gallant ile Gazze'yi görüştü

ABD Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre Blinken, Gallant ve Gantz ile telefonda ülkesinin İsrail'in güvenliğine taahhüdünü ve İsrailli esirlerin serbest bırakılması için yürütülen görüşmeleri konuştu.

Acil ateşkes ilan edilmesi ve insani yardımların ulaştırılması konularının ele alındığı görüşmelerde Blinken, bölgedeki gerilimin azaltılmasına yönelik tedbirlerin önemine dikkati çekti.

Blinken, Gantz ile görüşmesinde Gazze'deki gerilimin bölgeye yayılmasının önlenmesi konusu üzerinde de durdu.

İsrail'in Gazze'yi işgalinde 7 Ekim sonrası

Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, "Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlere yönelik sürekli ihlallere karşılık verme" gerekçesiyle İsrail'e 7 Ekim 2023'te kapsamlı saldırı düzenledi.

İsrail, 7 Ekim'deki saldırılarda 1200 İsraillinin öldüğünü, 5 bin 132 kişinin yaralandığını açıkladı.

İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda en az 14 bin 685’i çocuk, 9 bin 670'i kadın olmak üzere 34 bin 97 Filistinli öldürüldü, 76 bin 980 kişi yaralandı.

Enkaz altında halen binlerce ölü olduğu bildirilirken halkın sığındığı hastane ve eğitim kurumları hedef alınarak sivil altyapı da tahrip ediliyor.

İsrail ordusu, Gazze Şeridi'ne saldırılarının başladığı 7 Ekim'den bu yana 260’ı karadan işgal sürecinde olmak üzere 604 askerinin öldüğünü duyurdu.

Çatışmalara 24 Kasım 2023'te 4 günlüğüne verilen ve daha sonra 3 gün daha uzatılan "insani ara"da 81 İsrailli ve 240 Filistinli esir karşılıklı serbest bırakıldı. Öte yandan İsrail, binlerce Filistinliyi alıkoyup hapsetmeye devam etti.

İşgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te de 7 Ekim 2023'ten bu yana İsrail askerleri ile yasa dışı Yahudi yerleşimcilerin saldırılarında 485 Filistinli hayatını kaybetti.

Son verilere göre, İsrail ordusu ile Hizbullah arasında 8 Ekim 2023'ten beri devam eden çatışmalarda 283 Hizbullah mensubu, 54 Lübnanlı sivil, 18 Emel Hareketi, 13 Hamas, 12 İslami Cihad mensubu ile 7 İsrailli sivil ve 12 asker öldü.

İsrail Gazze’deki tüp bebek merkezini vurdu: 5 bin embriyo yok oldu

İsrail, 2023 aralık ayında Gazze Şeridi’nin en büyük embriyo merkezi olan Al Basma IVF isimli tüp bebek merkezini vurdu.

Şiddetli patlama sonucu embriyo ünitesinin bir köşesinde bulunan ve sıvı nitrojen içeren beş tankın kapakları yerinden söküldü.

Nitrojenin buharlaşmasıyla dolapların içindeki sıcaklık arttı ve 4 binden fazla embriyo ile henüz döllenmemiş binden fazla sperm ve yumurta örneği yok oldu.

Tek seferlik bir patlamaydı, ancak çok büyük bir tahribata yol açtı.

Nitrojen tanklarındaki bu embriyolar, çocuk sahibi olmakta sorun yaşayan yüzlerce Filistinli çiftin son umuduydu.

İsrail'in yaklaşık 2,3 milyon insanın yaşadığı Gazze Şeridi'ne yönelik altı ayı aşkın bir süredir devam eden katliamının görünmeyen bedellerinden sadece biriydi.

Reuters muhabiri o merkezde yaşanan dramı haberleştirdi. Merkezin kurucusu ve diğer doktorlarla konuşup, embriyolarını kaybeden kadınlara kulak verdi... 

"Televizyonlarını satıp merkeze başvuruyorlar"

Cambridge mezunu jinekolog ve kadın doğum uzmanı Bahaddin Galayini, Al Basma Tüp Bebek Merkezi’ni 1997 yılında kurmuştu. Dr. Galayini, kurucusu olduğu Al Basma Tüp Bebek Merkezi’ni vurulmasını şöyle özetledi: Bu 5 bin canın ne anlama geldiğini ve ebeveynleri için geçmişte ve gelecekte ne demek olduklarını çok iyi biliyoruz...

Merkeze başvuran çiftlerin en az yarısının, artık döllenebilir sperm ya da yumurta üretmeyecek durumda olmalarından dolayı çocuk sahibi olmak için başka bir şansları kalmadığını anlattı Dr. Galayini: Kalbim milyonlarca parçaya bölündü...

Gazze Şeridi'ndeki yoksulluğa ve tüm imkansızlıklara rağmen gebe kalmakta zorlanan çiftlerin tüp bebek tedavisine başvurduklarını söyleyen Dr. Galayini, çiftlerin çocuk sahibi olabilmek için televizyon gibi ev eşyalarını ya da mücevherlerini satarak tedavi masraflarını karşıladıklarına dikkati çekti. 

{ilgili-video-69882}

İsrail ordusunun basın ofisi Reuters'ın olayla ilgili sorusu üzerine sadece 'haberlerin araştırıldığı' yanıtını verdi.

Tel Aviv, Gazze’de sivil altyapıyı kasıtlı olarak hedef aldığı iddialarını reddederken Gazze’deki tıbbi tesislerde Hamas'ın faaliyet gösterdiği iddasıyla katliamlarına yenilerini ekliyor. 

{ilgili-haber-812862}

Saba'nın savaşla kesişen hamileliği

32 yaşındaki Filistinli Saba Caferavi de o tüp bebek merkezine başvuran kadınlardan biriydi. 

Saba için 3 yıl süren tüp bebek tedavisi aynı zamanda zorlu bir psikolojik sınavdı.

Yumurtalıklarından örnek alma süreci acı vericiydi ve hormon iğnelerinin güçlü yan etkileri olmuştu. İki kez tekrarlanan başarısız gebe kalma girişiminin neden olduğu keder ise dayanılmazdı.

Geçtiğimiz yıl eylül ayında ilk başarılı tüp bebek denemesinde gebeliği başlayan Saba, endişeliydi ve bebeğine bir şey olmasından korkuyordu.

Tüp bebek gebeliği sıkı takip gerektiriyordu ama Saba, saldırılar nedeniyle kapatılan tüp bebek merkezine gidemiyor, ultrasona giremiyordu. Bu merkezde 5 embriyosu daha bulunuyordu. 

Saba son derece hassas olan gebeliğini koruyabilmek için dinlenmesi gerektiğini biliyordu ama güvenli hiçbir yer yoktu. Korktuğu başına geldi ve bebeğini düşürdü.

Saba, savaşın tüm hızıyla devam ettiği Gazze’ye dönmek, dondurulmuş embriyolarını almak ve tekrar tüp bebek tedavisini denemek istiyordu, ama artık çok geçti. İsrail merkezi bombalamıştı. Saba'nın hem bebeğini hem diğer ihtimallerini elinden çalmıştı.

Necva Ebu Hamada ise ilk çocuğu Halil'i 6 Ağustos 2022'deki İsrail saldırılarında kaybetmişti. Necva, yeniden evlat sahibi olmak için tüp bebek merkezine başvurmuştu. O da annelik umudunu kaybeden annelerden biri oldu. 

Saldırıların arasında kalan embriyolar

Bombardımana kadar merkezde neler yaşandığını ise merkezdeki uzmanlardan Muhammed Acur anlattı. Saba'nın da 5 embriyonun saklandığı tanktaki sıvı nitrojen seviyeleri konusunda endişelenmeye başlamıştı.

Katliamın başlamasının ardından Acur, sadece bir parti sıvı nitrojen satın alabildi. Çünkü İsrail, Gazze'ye sağlanan elektriği ve giren yakıtı kesti. Tedarikçilerin çoğu iflas etti.

İsrail tankları geçtiğimiz yılın ekim ayı sonlarında Gazze'ye girdiğinde, askerler tüp bebek merkezinin çevresindeki sokakları kapattı. Bu yüzden Acur, embriyoların saklandığı tankları incelemeye gitmesi bile çok tehlikeli bir hal almıştı. 

“Tek bir füzeyle 5 bin cana kıyıldı"

Ve bir gün İsrail füzesinin merkezi hedef aldığı duyuldu. Zemin kattaki embriyo laboratuvarının havaya uçtuğunu söyleyen Dr. Galayini, laboratuvarın kasıtlı olarak hedef alınıp alınmadığı bilinmediğini, ancak merkezdeki tüm embriyoların kaybedildiğini belirterek “Tek bir füzeyle 5 bin cana kıyıldı” dedi...

"Tankların dibinde embriyo tüpleri duruyor"

Reuters muhabiri bölgedeki durumu haberinde özetledi...  Tüp bebek merkezinin halen enkaz halinde ve İsrail saldırısı sonucu tahrip olmuş laboratuvar malzemeleriyle dolu olduğunu, molozlar arasında kapakları açık halde sıvı nitrojen tankları gördüğünü aktardı. Muhabir, tanklardan birinin dibinde, yok edilen embriyoların olduğu küçük ve renkli cam tüplerle dolu bir sepetin olduğunu da sözlerine ekledi.

Avrupa 2023'te olağan dışı hava olaylarıyla karşılaştı

Copernicus, Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) ile hazırladığı "2023 Avrupa İklim Durumu Raporu"nu açıkladı.

Buna göre, 2023'te Avrupa genelinde görülen sel ve sıcak hava dalgalarından milyonlarca kişi etkilendi.

2023, Avrupa'da kayıtlara geçen "en sıcak veya 2'nci en sıcak" yıl olurken; sıcaklıklar, kaydedilen en sıcak eylül ayı da dahil olmak üzere, yılın 11 ayı boyunca ortalamanın üzerinde seyretti.

Geçen sene "aşırı sıcaklık stresinin" yaşandığı rekor sayıda gün kaydedilirken, bu günlerin sayısında Avrupa genelinde yıllar içerisinde süregelen artış eğilimine işaret edildi.

Sıcaklığa bağlı ölümler, son 20 yılda yaklaşık yüzde 30 artarken, raporun kapsamına dahil Avrupa ülkelerinin yüzde 94'ünde sıcaktan kaynaklanan ölümlerin arttığı tahmin ediliyor.

En hızlı ısınan kıta

Sıcaklıkların küresel ortalamanın yaklaşık 2 katı artmasıyla en hızlı ısınan kıta olan Avrupa'da kaydedilen "en sıcak 3 yıl" 2020'den bu yana, "en sıcak 10 yıl" 2007'den bu yana yaşandı.

Geçen yıl, Avrupa'da 63 kişi fırtınalardan, 44 kişi sellerden ve 44 kişi de yangınlardan ötürü hayatını kaybetti.

2023'te hava ve iklime bağlı ekonomik kayıpların 13,4 milyar avroyu aştığı tahmin edilirken, ekonomik kayıpların yüzde 81'i selden kaynaklanıyor.

Seller, yaklaşık 1,6 milyon kişiyi, fırtınalar yaklaşık 550 bin kişiyi, orman yangınları ise 36 bin kişiyi etkiledi. Yunanistan'da "Avrupa'nın şimdiye kadar kaydedilen en büyük yangını" yaşandı.

Ortalamanın üzerinde yağışlı gün sayısı

Kuzeybatı Avrupa'da ortalamanın üzerinde yağışlı gün sayısı görülürken, 2023 yılı boyunca Avrupa'nın çoğu ortalamanın üzerinde yağışlı geçti.

Yıl boyunca ve kıta genelinde yağışlarda önemli farklılıklar ölçüldü. Hollanda, Almanya'nın kuzeybatısı, Danimarka, Slovenya, Yunanistan'ın doğu ve orta bölümü, Türkiye'nin batısı, Rusya'nın güneybatısı ile Ukrayna'nın bazı kısımları özellikle yağışlı koşullarla karşılaştı.

İber Yarımadası'nın doğu ve güney kesimleri, Fransa'nın güneyi, Karadeniz'in batısındaki ülkeler ve Rusya'nın batısı ortalamanın üzerinde kuraklık koşullarıyla mücadele etti.

Eylülde Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye'de rekor düzeyde yağış ve sel yaşandı.

"Sıcaklıklar artmaya devam ediyor"

Raporda, görüşlerine yer verilen Copernicus İklim Değişimi Servisi Direktörü Carlo Buontempo, "2023'te Avrupa, şimdiye kadar kaydedilen en büyük orman yangınına, en yağışlı yıllardan birine, denizlerde şiddetli sıcak hava dalgalarına ve yaygın yıkıcı su baskınlarına tanık oldu. Sıcaklıklar artmaya devam ediyor ve bu verileri, iklim değişikliğinin etkilerine hazırlanmak için daha da hayati hale getiriyor." ifadelerini kullandı.

WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo da "İklim krizi, bizim neslimizin en büyük sorunudur. İklim eyleminin maliyeti yüksek görünebilir ancak eylemsizliğin maliyeti çok daha yüksek. Bu raporun da gösterdiği gibi, toplumun iyiliği için çözümler sunmak amacıyla bilimden yararlanmamız gerekiyor." değerlendirmesini yaptı.

İsrail'in Gazze'ye düzenlediği saldırılarda çok sayıda kişi öldü

Filistin resmi ajansı WAFA'da yer alan habere göre, İsrail savaş uçakları, Gazze Şeridi'ne saldırılarını 199. gününde de sürdürüyor.

İsrail ordusu, Gazze'nin güneyinde yer alan Han Yunus kentinin güneydoğu bölgelerini bombaladı, orta kesimlerdeki Megazi Mülteci Kampı'nın doğusundaki bazı bölgeleri topçu atışlarıyla hedef aldı.

İsrail ayrıca Gazze'nin orta kesimlerde yer alan El-Bureyc Mülteci Kampı girişi ile buradaki et-Takva Camisi'ne hava saldırısı düzenledi.

Saldırılarda çok sayıda kişi öldü ve yaralandı.

İsrail savaş uçaklarının, En-Nuseyrat Mülteci Kampı'ndaki mezarlık ile Deyr el-Belah kentinde bir evi hedef alması sonucu yaralananlar olduğu aktarıldı.

İsrail güçleri, Han Yunus kentinin batısındaki El-Mevasi semtine ve Gazze kentinin güneyindeki Ez-Zeytun Mahallesi'ne de saldırılar düzenledi.

İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda en az 14 bin 685’i çocuk, 9 bin 670'i kadın olmak üzere 34 bin 97 Filistinli öldürüldü, 76 bin 980 kişi yaralandı.

Enkaz altında hala binlerce ölü olduğu bildirilirken, halkın sığındığı hastane ve eğitim kurumları hedef alınarak sivil altyapı da tahrip ediliyor.

Selin vurduğu İran'da timsah alarmı

İran'ın yarı resmi haber ajansı Mehr'in dünkü haberinde, selin ülkenin güneydoğusundaki Sistan-Beluçistan eyaletiyle Hürmüzgan eyaletini etkilediği belirtildi.

Resmi haber ajansı IRNA'ya konuşan Sistan-Beluçistan Kriz Merkezi Başkanı Mecid Muhibbi, sel sırasında tren yolunda çalışan 3 işçinin suya kapılarak hayatını kaybettiğini açıkladı.

Ayrıca aralarında 5 yaşındaki bir çocuğun yer aldığı 5 kişinin daha yaşamını yitirdiği bildirildi.

Sistan-Beluçistan Çevre Ajansı'nın dün yayımladığı açıklamada, sel nedeniyle timsahların doğal yaşam alanlarından çıktığı ve şehirlere inebileceği uyarısı yapıldı.

{ilgili-haber-851323}

Bilimsel adı Crocodylus palustris olan ve bataklık timsahı diye de bilinen bu tür, genellikle İran'ın güneyinde ve Hindistan'da görülüyor.

Eyalet sakinlerinden, sel suları tamamen çekilene kadar bataklık, sulak bölgeler ve yaban hayatı yaşam alanlarının yakınlarına gitmemeleri istendi.

İran Kızılayı, dünkü açıklamasında iki otobüste mahsur kalan 43 kişinin kurtarıldığını bildirdi.

Pazartesi günü Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Umman'ı vuran fırtına, salı günü İran'a ulaşmıştı.

{ilgili-haber-851107}

BAE'de 24 saatten kısa sürede yağış miktarı 254,8 milimetreye ulaşmıştı. Bu, ülkede 75 yıldır görülen en yüksek yağış miktarı olarak kayda geçmişti.

Dubai'de birçok yol sular altında kalırken, uçuşlarda da aksamalar yaşanmıştı. Sel felaketinde BAE'de bir, Umman'daysa 10'u çocuk 20 kişinin öldüğü bildirilmişti.

Ergenlik döneminde yenen abur cubur, beyinde kalıcı hasar bırakabiliyor

Daha önceki çalışmalarda bu tip işlenmiş gıdaların Alzheimer riskini artırdığı ve ara sıra yendiğinde bile hafızayı etkilediği tespit edilmişti. Fakat ergenlik döneminde böyle bir beslenme biçimine sahip olmanın uzun vadeli etkileri bilinmiyordu.

Güney Kaliforniya Üniversitesi'nden araştırmacılar sıçanlar üzerinde yaptıkları deneyde 26-56 günlük sıçanları iki gruba ayırarak birini yağ ve şeker ağırlıklı gıdalarla diğerini de sağlıklı yiyeceklerle besledi. Sıçanların beyninin gelişim aşamasında olduğu bu dönem, insanlardaki ergenlik çağına denk düşüyor.

Daha sonra sağlıklı beslenilse bile değişiklik olmadı

Hafıza testlerinde abur cubur tarzı beslenen sıçanlar, birkaç gün önce gördükleri nesneleri ve yerlerini hatırlayamazken, diğer grupta böyle bir zorluk gözlemlenmedi. İlk grup daha sonra 30 gün boyunca sağlıklı beslense de hafızalarında iyileşme olmadı. Bu dönem de insanlardaki yetişkinliğe karşılık geliyor.

Sıçanların beyni üzerinde yapılan analizler, asetilkolin sinyallerinde bozulma olduğunu ortaya koydu. Nöronlar arasında sinyal taşıyan asetilkolin; öğrenme, dikkat ve hafıza açısından kilit öneme sahip ve Alzheimer gibi hastalıklarda seviyesi ciddi derecede düşüyor.

Brain, Behavior, and Immunity adlı bilimsel dergide yayımlanan araştırmanın başyazarı Anna Hayes "Asetilkolin sinyali hayvanların bu olayları kodlayıp hatırlamalarını sağlayan bir mekanizma ve insanların geçmişteki olayları hatırlamasını sağlayan 'epizodik belleğe' benziyor" diyor:

"Yağlı ve şekerli diyetle büyüyen hayvanlarda bu sinyalin gönderilmediği anlaşılıyor."

"Bazı şeyler, çocukluk döneminde yaşandığında telafisi daha zor oluyor"

Güney Kaliforniya Üniversitesi'nden nörolog Scott Kanoski ise yazarları arasında yer aldığı çalışma hakkında "Sadece bu makalede değil, yakın zamanda yaptığımız diğer bazı çalışmalarda da bu abur cubur diyetiyle büyüyen sıçanlarda hafıza bozuklukları meydana geldiğini ve bunların ortadan kalkmadığını gördük" diyor.

Bu sonuçların insanlar için geçerli olup olmadığı henüz bilinmiyor. Öte yandan Kanoski "Beyin gelişimde önemli değişikliklerin meydana geldiği ergenlik dönemi bu organ açısından çok hassas bir zaman" diye uyarıyor.

"Ne yazık ki yetişkinlik döneminde telafi edilebilen bazı şeyler, çocukluk döneminde yaşandığında telafisi daha zor oluyor."

Dünyanın en popüler kahvesinin izi 600 bin yıl önceye kadar sürüldü

Araştırmacılar dünyanın dört bir yanındaki kahve bitkilerinin genomlarını inceleyerek Coffea arabica diye bilinen bitkinin soyağacını çıkardı.

Buffalo Üniversitesi'nden Victor Albert, sorumlu yazarı olduğu araştırma hakkında "Bugün yaşayan bitkilerin genetik bilgilerini kullanıp zamanda geriye giderek Arabica'nın uzun geçmişinin mümkün olan en doğru resmini çizdik ve günümüzde yetiştirilen çeşitlerin birbirleriyle nasıl bir ilişki içinde olduğunu belirledik" diyor.

Arabica'nın 39 çeşidini inceleyen araştırmacıların elinde 1700'lerden kalma bir örnek de vardı. İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus, bu bitkiyi kullanarak türün bilimsel adını koymuştu.

Nature Genetics adlı hakemli dergide pazartesi günü yayımlanan araştırmada C. arabicanın Coffea canephora ve Coffea eugenioides adlı iki çeşidin doğal yolla melezlenmesiyle ortaya çıktığı bulundu.

Albert bu bulgu hakkında şöyle diyor:

"Başka bir deyişle, Arabica'yı meydana getiren melezleme insanların yaptığı bir şey değildi."

1 milyon ila 610 bin yıl öncesine işaret ediyor

Bu iki çeşitten ikişer set kromozom gelmesiyle gerçekleşen bu olayın ne zaman yaşandığını saptamak için bilim insanları bir bilgisayar modeli kullandı. Arabica'nın en eski popülasyon darboğazının 610 bin yıl önceye denk geldiğini tespit ettiler. Popülasyon darboğazı, çeşitli nedenlerle bir popülasyonun sayısının ciddi derecede düşmesi anlamına geliyor.

Bu nedenle bitkinin bu dönemden önce oluşmuş olması gerektiğini söyleyen araştırmacılar 1 milyon ila 610 bin yıl öncesine işaret ediyor.

Dünyanın en popüler kahvesi Arabica, halihazırda küresel kahve pazarının yaklaşık yüzde 60'ını oluşturuyor.  

Uzmanlar sıradaki pandemiye grip virüsünün yol açmasını bekliyor

57 ülkeden 187 katılımcıyla yapılan bir ankette hangi patojenin sıradaki pandemiye yol açacağı sorusunda influenzayı uzmanların yüzde 57'si birinci, yüzde 17'si de ikinci sıraya koydu.

Travel Medicine and Infectious Disease adlı hakemli dergide yayımlanan araştırmayı yürüten Dr. Jon Salmanton-García, virüsün sürekli geliştiği ve evrimleştiğini gösteren çalışmalar nedeniyle böyle bir beklenti olduğunu söylüyor. Köln Üniversitesi'nden Dr. Salmanton-García "İnfluenza her kış ortaya çıkıyor" diyor.

"Bu salgınların küçük pandemiler olduğunu söyleyebiliriz. Bunlar az çok kontrol altına alınıyor çünkü bunlara neden olan farklı varyantlar yeterince öldürücü değil. Ama bu sonsuza kadar böyle gitmeyecek."

Öte yandan COVID-19 pandemisi sayesinde dünyanın artık çok daha hazırlıklı olduğunu belirten Dr. Salmanton-García, "COVID-19 pandemisinde bir solunum yolu virüsü pandemisine nasıl yaklaşılacağına dair pek çok şey öğrendik" diyor:

"Bunlar arasında sosyal mesafe, el temizliği, yüz maskeleri, aşılamaya yeniden odaklanma ve sağlık kurumlarına güven yer alıyor. Buna paralel şekilde kurumlar da çok şey öğrendi. Hayati önem taşıyan hazırlık ve gözetim faaliyetleri artık daha iyi finanse ediliyor."

Uzmanların sıradaki pandemi tahminlerinde grip virüsünü, henüz bilinmeyen bir hastalığı ifade eden X Hastalığı izledi. Bu patojen katılımcıların yüzde 21'inin ilk, yüzde 14'ünün de ikinci sırasında yer aldı. SARS-CoV-2 ise uzmanların yüzde 8'inin birinci, yüzde 16'sının da ikinci sırasındaydı.

Araştırmanın detayları 27-30 Nisan'da Barselona'da düzenlenecek Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıklar Derneği (ESCMID) toplantısında anlatılacak.

Perşembe günü Dünya Sağlık Örgütü kuş gribinin insanlara bulaşma riskinin yüksek endişe yarattığını açıklamıştı. 2020'den beri dolaşımda olan ve milyonlarca kuşun ölümüne yol açan A(H5N1) varyantının memelilere sıçraması bu endişenin en temel nedeni.

İnsanlarda "olağanüstü derecede" yüksek ölüm oranına sahip virüs ABD'nin 12 eyaletinde sığırlara bulaşırken, ineklerle yakın teması olan bir insan da enfekte olmuştu.

Dünyanın en yaşlı yabani kuşu flört sahnesine geri döndü

İlk olarak 1956'da tespit edilen Laysan albatrosu türündeki Wisdom'ın 72-73 yaşında olduğu tahmin ediliyor. Uzun ömürler süren bu kuşların ortalama yaşam süresiyse 50 yıl.

Dişi kuşun en az 2012'den beri beraber olduğu Akeakamai (Hawaii dilinde "bilgelik aşığı" anlamına geliyor) en son 2021'de görülmüştü. Çiftin aynı yıl bir yavru dünyaya getirmesiyle Wisdom, üremeye devam eden en yaşlı yabani kuş unvanını da taşımayı sürdürmüştü.

Diğer kuşlara kur yapmaya başladı

12 Nisan'da ABD Balık ve Yaban Hayatı Servisi (USFWS), çiftleşme dönemi bittikten aylar sonra Wisdom'ın Midway Adası Ulusal Yaban Hayatı Koruma Alanı'ndaki diğer kuşlara kur yaptığını açıkladı. 

Pasifik bölgesinden sorumlu görevliler Facebook paylaşımında "Dünyanın bilinen en yaşlı yabani kuşu Wisdom, geçen ay tekrar Midway Adası Ulusal Yaban Hayatı Sığınağı'nda eş adaylarıyla dans ederken görüntülendi. Uzun süredir eşi olan Akeakamai henüz görülmedi ve son iki kuluçka sezonunda da yoktu" diye yazdı.

Dişi Layson albatrosları genellikle aralığın ilk yarısında bir adet yumurta bırakıyor. Fakat Hawaii adalarının kuzeybatısında yer alan Midway Adası'ndaki koruma alanında çalışan yaban hayatı biyoloğu Jonathan Plissner, Wisdom'ın ilkbaharın ortalarında bile çiftleşme dansları yaptığını söylüyor.

Plissner, albatrosun bu yıl kuluçkaya yatmasını beklemese de "70'lerindeki birine göre epey dinç" olduğunu belirtiyor.

Albatroslar genellikle yaşamlarını tek bir eşle geçiriyor. Öte yandan USFWS'den biyolog Dr. Beth Flint, 2021'de yaptığı açıklamada Wisdom'ın uzun ömrünü birden fazla eşi olmasına bağlamıştı. Biyologlar Wisdom'ın 30-36 kadar kuş dünyaya getirdiğini düşünüyor.

Kuluçka sezonları arasında Wisdom yılın neredeyse yarısını, Pasifik Okyanusu semalarında uçarak geçiriyor. USFWS, yaşlı kuşun hayatı boyunca 5,6 milyon kilometre uçtuğunu tahmin ediyor.