Dünyadan Haberler

Cambridge Sözlüğü yılın kelimesini seçti: Parasosyal

Cambridge Sözlüğü, günümüzün ruhunu yansıtan kelime olarak "Parasosyal" terimini belirledi. Sözlük, bu terimi "bir kişinin tanımadığı ünlü biri ile arasında hissettiği bağlantıyı içeren veya bununla ilgili olan" şeklinde tanımlıyor.

Bu terim ilk olarak 1956 yılında Chicago Üniversitesi sosyologlarının, televizyon izleyicilerinin ekrandaki karakterlerle kurduğu ve aile/arkadaş bağlarını taklit eden, ancak tek yönlü olan ilişkileri gözlemlemesiyle ortaya çıkmıştı.

Cambridge Sözlüğü editörü Colin McIntosh, sosyal medya ve yapay zekanın akademik bir terimi ana akıma taşıdığını belirterek, "'Parasosyal', 2025 ruhunu yakalıyor. Milyonlarca insan parasosyal ilişkilere dahil; çok daha fazlası ise sadece bu yükselişi merak ediyor," dedi. Sözlük verilerine göre, kullanıcıların "parasosyal" kelimesinin anlamına yönelik aramaları yoğunluk kazandı.

Z kuşağının yeni dostları: Yapay zeka sohbet robotları

Cambridge Üniversitesi Deneysel Sosyal Psikoloji Profesörü Simone Schnall, parasosyal ilişkilerin "hayranlık kültürünü, ün kavramını ve yapay zeka ile sıradan insanların çevrimiçi etkileşim biçimini yeniden tanımladığını" ifade etti.

Schnall, insanların ana akım ve geleneksel medyaya olan güvenleri azaldıkça influencerlara yöneldiğini ve bunun sosyal medya yıldızlarıyla kurulan "sağlıksız ve yoğun ilişkilere" yol açabileceğini belirtti.

Özellikle gençlerin, ChatGPT gibi yapay zeka araçlarını bir "arkadaş" gibi görme, olumlu onay alma veya bir terapi ve sırdaş vekili olarak kullanma eğilimi, parasosyal trendin yeni bir boyutunu oluşturuyor.

Sözlük, bu yıl ayrıca yapay zeka ile ilgili yeni kelimeleri de sözlüğe ekledi. Bunlar arasında, sosyal medyayı dolduran, toplu üretilmiş, anlamsız yapay zeka görsellerini ve videolarını tanımlayan "slop" ve bir görüntüyü hızla yayılan bir meme'e dönüştürme eylemi olan "memeify" terimleri de bulunuyor.

Giza Piramidi’nin içinde gizli bir giriş mi bulundu?

Keşif, Khufu (Keops) Piramidi’ndeki büyük iç boşluk ve kuzey girişine yakın koridorun tespit edilmesinin ardından geldi. Ancak Menkaure’deki boşluklar şekil, boyut ve konum açısından tamamen farklı; bu da farklı bir inşa geçmişi ve amaç olasılığına işaret ediyor.

Kahire Üniversitesi’nden arkeologlar Khalid Helal ve Mohamed Elkarmoty liderliğindeki ekip, “Görüntüler, cilalı granit blokların hemen arkasında iki anomalinin varlığını gösteriyor ve bunların hava dolu boşluklar olduğunu düşündürüyor.” açıklamasını yaptı.

Ekip, bulguların gerçek koşullar altında test edilen sayısal simülasyonlarla desteklendiğini belirtti.

4 bin yıllık yapı zarar verilmeden incelendi

Giza piramitleri, antik Mısır’ın mimari gücünü ve cenaze ritüellerinin ihtişamını yansıtmaları nedeniyle yüzyıllardır bilim insanlarını büyülüyor.

Üç ana piramidin en küçüğü olan Menkaure, 1906–1910 yılları arasında Amerikalı arkeolog George Reisner tarafından yürütülen kazılardan sonra detaylı olarak incelenmemişti. Dış yüzeyinin bir bölümünün kırmızımsı granit kaplama ile yarım bırakılmış olması, mimari planlardaki değişimler hakkında ipuçları taşıyor.

ScanPyramids projesi kapsamında araştırmacılar, granit kaplamanın altını elektrik direnç tomografisi, jeoradar (GPR) ve ultrason tarama yöntemleriyle görüntüledi. Bu teknikler yapıya zarar vermeden iç bölümlere bakılmasını sağlıyor.

Araştırmacılar, piramidin doğu yüzeyinde çevre taşlardan farklı davranan iki küçük anomali tespit etti. İlk boşluk granitin yaklaşık 1,4 metre altında ve 1,5 metre genişliğinde, 1 metre yüksekliğinde ölçüldü.

İkincisi ise granitin 1,1 metre altında ve 0,9 x 0,7 metre boyutlarında. Simülasyonlar, farklı özellikte taş blokların bu sinyalleri oluşturamayacağını gösterdi.

Ekip, “Her iki anomalinin de granit kaplamanın hemen arkasında, kireçtaşı içinde yer alan hava dolu boşluklar olduğunu gösteriyor.” değerlendirmesini yaptı.

Gizli giriş ihtimali

Helal ve ekibi, Menkaure Piramidi’nin kuzey girişindeki granit diziliminin, yeni keşfedilen boşlukların üzerindeki bloklara çok benzediğini belirtti. 2019’da bağımsız araştırmacı Stijn van den Hoven, bu yapının ikinci bir girişin işareti olabileceğini öne sürmüştü. Araştırmacılar boşlukların derinliğini tespit edemedi ancak kozmik ışın muografisi ile daha detaylı inceleme öneriyor.

Bu boşlukların ne işe yaradığı henüz bilinmiyor. Keops Piramidi’ndeki boşluklar gibi, Menkaure’deki yapıların amacı da gizemini koruyor. Araştırmacılar, sonuçların Mısırbilimciler tarafından kapsamlı şekilde değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor.

Çalışma NDT & E International dergisinde yayımlandı.

NASA, 3I/ATLAS kuyruklu yıldızının en ‘sıradışı’ görüntülerini paylaşmaya hazırlanıyor

Ajans, çarşamba günü 19 Kasım saat 20.00 UTC’de (TSİ 23.00) düzenleyeceği etkinlikte yer teleskopları ve uzay araçları tarafından elde edilen kapsamlı görüntüleri paylaşacak.

NASA, hangi araçların görüntü topladığını açıklamaktan kaçınıyor ancak Hubble, James Webb Uzay Teleskobu (JWST) ve Mars yörüngesindeki araçların gözlem yapmış olabileceği değerlendiriliyor. Ayrıca ATLAS araştırma teleskopu ve Gemini gözlemevi gibi yer tabanlı sistemlerin de görüntü aldığı tahmin ediliyor.

Yörüngedeki kritik an

Temmuz 2025’te ilk kez tespit edildiğinde büyük heyecan yaratan 3I/ATLAS, Dünya’dan bakıldığında 21 Ekim’de Güneş’in arkasına geçmiş, 29 Ekim’de Güneş’e en yakın nokta olan perihelion’a ulaşmış ve kasım ayı başında yeniden görünür hale gelmişti.

Kuyruklu yıldızlar, Güneş’e yaklaştıkça yüzeydeki buzların buharlaşması nedeniyle parlak gaz ve iyon kuyrukları oluşturuyor. 3I/ATLAS perihelion sırasında en yoğun etkinlik dönemini yaşadı ancak bu süreç Dünya’dan izlenemedi.

Buna karşın kuyruklu yıldızın Mart gezegenine çok yakın geçmesi, Mars yörüngesindeki araçların bu anı yakaladığı yönünde beklenti doğurdu. Avrupa Uzay Ajansı, kuyruklu yıldızla ilgili ilk Mars gözlemlerini doğruladı.

NASA, “Bilim misyonlarımızın güçlü altyapısı, 3I/ATLAS’ı yolculuğu boyunca neredeyse kesintisiz izleme imkanı sağlıyor.” açıklamasında bulundu.

En yakın geçiş 19 Aralık’ta

Kuyruklu yıldızın Dünya’ya en yakın geçişi 19 Aralık’ta gerçekleşecek. 3I/ATLAS bu tarihte gezegenimize 270 milyon kilometre mesafeye kadar yaklaşacak. Bu durum yer teleskopları için en iyi gözlem fırsatını sunacak.

Yeni görüntüler NASA+ platformu, NASA Live internet sitesi, NASA uygulaması ve YouTube üzerinden canlı yayımlanacak.

Bu inanılmaz fotoğraf yapay zeka ürünü değil gerçek

Fotoğrafın çekilmesi için “muazzam planlama” gerektiğini belirten McCarthy, bunun türünün ilk örneği olabileceğini söyledi. Güneş’in konumu, paraşütçü pozisyonu, atlayış irtifası, yere uzaklık ve teleskop açısı bir anda mükemmel biçimde hizalandı.

Arizona’da yaşayan McCarthy ve işbirlikçisi, paraşütçü-müzisyen Gabriel C. Brown, daha önce altı kez denedikleri hizalamayı 8 Kasım 2025 Pazar günü saat 09.00’da başarmayı başardı. Brown, küçük pervaneli bir uçaktan 1.070 metre yükseklikten atladı.

Brown sosyal medyada, “Bunu başardığımıza hâlâ inanamıyorum. Uçak, zamanlama, mesafe ve doğru Güneş açısı aynı anda denk gelmeliydi.” ifadelerini kullandı.

Immense planning and technical precision was required for this absolutely preposterous (but real) view: I captured my friend @BlackGryph0n transiting the sun during a skydive.

This might be the first photo of it's kind in existence. See a video of this moment in the reply ???? pic.twitter.com/mkjfavuVsZ
— Andrew McCarthy (@AJamesMcCarthy) November 13, 2025

‘Aşırı ayrıntılı’ uzay fotoğraflarıyla tanınıyor

McCarthy, yüksek çözünürlüklü astrofotoğraf çalışmalarıyla biliniyor. 2022’de Güneş’ten fırlayan 1 milyon mil uzunluğunda koronal kütle atımını görüntülemişti. Ayrıca gezegen bilimci Connor Matherne ile birlikte Ay’ın Dünya’ya bakan yüzeyinin girinti çıkıntılarını 200 bin kareden oluşan 174 megapiksellik bir görselle ortaya koymuştu.

Bu yılın başlarında, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun önünden geçen bir güneş patlamasını da fotoğrafladı. Son çalışmasında ise, ISS’nin 400 km uzaklığına kıyasla yalnızca 2 kilometre mesafedeki bir paraşütçüyü Güneş ile eşzamanlı yakalamayı başardı. Bu kısa anlık geçiş, fotoğraf için milisaniyelik fırsatlar sundu.

McCarthy, sıradaki projelerini de yakında paylaşacağını ifade etti.

Fotoğrafçıyı Instagram, X, Facebook ve web sitesi üzerinden takip etmek mümkün.

İtalya'nın ünlü şehrinde açık havada yemek yemek yasaklanıyor

Kentteki büyük meydanlar ve Rönesans heykelleri artık yemek masalarından izlenemeyecek. Yerel halk, dar sokaklarda masa ve sandalyelerin bir “engel parkuru” oluşturduğunu savunurken, işletmeler bu kararın işlerini olumsuz etkileyeceğini söylüyor.

The Times’ın haberine göre uygulama 50 sokakta tamamen yasak, 70’ten fazla bölgede ise daha sıkı düzenlemeler şeklinde uygulanacak.

İşletmeler endişeli

Piazza della Signoria’da bulunan Ristorante Pizzeria Il David’in sahibi Daniela, kararın restoranını etkileyebileceğini belirterek, “Dış mekân oturma alanımız bizim için hayati önemde.” dedi. Daniela, Palazzo Vecchio’nun bulunduğu bölgede açık alana yaklaşık 60 sandalye yerleştirdiklerini söyledi. “Bir şeyler değişecek ama şu an ne olacağını bilmiyoruz.” diye konuştu.

Yasak kapsamında Ponte Vecchio, Piazzale degli Uffizi ve Uffizi Galerisi çevresinde de dış mekân oturma alanları kaldırılacak. 73 farklı noktada ise şemsiyeler ve pleksiglas rüzgar korumalarının kullanımı için sıkı kurallar getirilecek. Bazı tarihi meydanlarda plastik hava korumalarının tamamen kaldırılması değerlendiriliyor.

Belediye ayrıca restoranları izin verilen alanları göstermek için çim görünümlü halı kullanmaya teşvik ediyor.

Tartışmalar büyüyor

Bologna Üniversitesi’nden miras uzmanı Ilaria Agostini, getirilen önlemlerin yeterli olmadığını savundu. Diğer yandan restoran sahipleri, kararın geleneksel Floransa mutfağını geri plana iteceği ve satışları düşüreceği görüşünde.

Eleştirmenler, yasakların bölgeyi “turistlere yönelik standart menüler sunan işletmelere” bırakacağı uyarısında bulunuyor.

Yemek yazarı Leonardo Romanelli, Cibo Today’e yaptığı açıklamada, “Gerçek restoran işletmecileri kapanıyor. Aşırı maliyetler ve şehir estetiğine öncelik veren politikalar, bu alanları hayata döndüren insanları yok ediyor” ifadelerini kullandı.

Trump, Dünya Kupası ziyaretçilerine öncelikli vize vermek için FIFA 'PASS'i kullanıma sundu

Beyaz Saray’da FIFA Başkanı Gianni Infantino ile birlikte konuşan Trump, Dünya Kupası bileti sahiplerinin vize görüşmeleri için “öncelikli randevu” almasına imkan sağlayacak sisteme “FIFA PASS” adının verildiğini açıkladı.

Trump, Dışişleri Bakanlığı ile İç Güvenlik Bakanlığının, taraftarların ülkeye kolayca giriş yapabilmesi için “aralıksız çalıştığını” belirtti. “Yönetimime, 2026 Dünya Kupası’nı tarihin en başarılı organizasyonu haline getirmek için tüm yetkileri kullanma talimatı verdim. Tarihi bir etkinlik olacak ve bilet satışlarında rekorlar kırıyoruz.” dedi.

FIFA Başkanı Gianni Infantino, turnuva için 5 ila 10 milyon kişinin ABD’ye gelmesinin beklendiğini söyledi. “Bu FIFA PASS sayesinde, bilet alan gerçek futbolseverlerin vize süreci daha hızlı ilerleyecek ve Dünya Kupası’nı en iyi şartlarda yaşayabilecekler.” ifadelerini kullandı.

Vize randevularına hızlandırma

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, vize yoğunluğunu karşılamak amacıyla dünya genelindeki büyükelçiliklere 400’den fazla konsolosluk görevlisi gönderildiğini duyurdu. Rubio, bazı ülkelerde personel sayısının iki katına çıkarıldığını belirtti.

Rubio, “Artık dünyanın yaklaşık yüzde 80’inde 60 gün içinde randevu alınabiliyor. Geçmişte bu süre yarım yılı buluyordu.” dedi. Dünya Kupası bileti sahiplerinin hızlandırılmış randevu hakkına sahip olacağını ancak “biletin vize olmadığı” uyarısında bulundu.

“Son dakikaya kalmayın. Bilet almak ABD’ye giriş garantisi değildir. Sadece hızlandırılmış randevu hakkı verir.” diyen Rubio, FIFA PASS kullanıcılarının diğer başvuru sahipleriyle aynı güvenlik incelemesinden geçeceğini vurguladı.

Infantino, Dünya Kupası kura çekiminin 5 Aralık’ta Washington’daki Kennedy Center’da yapılacağını, organizmanın dünya genelinde 6 milyar izleyiciye ulaşmasının, kura çekiminin ise 1 milyar kişi tarafından izlenmesinin beklendiğini söyledi.

Uluslararası yardım kuruluşlarından Gazze için acil yardım çağrısı

Norveç Mülteci Konseyi Genel Sekreteri Jan Egeland, “Bu kış hayatlar kaybedeceğiz. Çocuklar, aileler yok olacak.” uyarısında bulundu. Egeland, Trump’ın Gazze barış planının kabulünden bu yana geçen haftalarda insani yardım akışının sağlanamamasından duyduğu hayal kırıklığını ifade etti.

Hastalık ve ölüm riski artıyor

Saldırılar ikinci yılına girerken nüfusun büyük bölümü yerinden edildi ve Gazze halkının çoğu çadırlarda yaşıyor. Cuma günü başlayan kış fırtınası sonrasında meydana gelen sel, atık sularla karışmış yağmur suları nedeniyle ciddi salgın riski doğurdu.

Gazze’de yaşayan Fatima Hamdona, BBC’ye yaptığı açıklamada, “Çocuklarım zaten hasta ve çadırımızın haline bakın. Yiyeceğimiz yok, unlarımız su içinde kaldı. Yok olduk. Gidecek hiçbir yerimiz yok.” dedi.

Benzer manzara Han Yunus’ta da yaşandı. Nihad Shabat, “Kıyafetlerimiz, yataklarımız, battaniyelerimiz sele kapıldı. Tekrar sel basmasından korkuyoruz. Çadır almaya gücümüz yok.” ifadelerini kullandı.

Birleşmiş Milletler raporuna göre, Gazze genelinde binaların yüzde 80’inden fazlası, Gazze Şehri’nde ise yüzde 92’si yıkılmış durumda.

1,5 milyon insan acil barınma bekliyor

Norveç Mülteci Konseyi’ne göre yaklaşık 260 bin Filistinli aile, yani 1,5 milyon kişi, kışı atlatmak için temel barınma malzemelerine ihtiyaç duyuyor. ABD arabuluculuğundaki ateşkesten bu yana Gazze’ye yalnızca 19 bin çadırın girebildiği, yardım kuruluşlarının satın aldığı 44 bin palet çadır ve malzemenin ise Mısır, Ürdün ve İsrail’de bekletildiği belirtildi.

Egeland, yardımın engellenmesini “bürokratik, askeri ve siyasi bir bataklık” olarak nitelendirdi.

Soykırımcı İsrail, mart ayında güvenlik gerekçesiyle yeni bir kayıt sistemi getirdi ve yardım kuruluşlarından Filistinli çalışanlarının listesini istedi. Ancak kuruluşlar, bağışçı ülkelerdeki veri koruma yasalarının bu bilgilerin paylaşılmasını engellediğini belirtiyor. Çadır direkleri dahil birçok unsur “çifte kullanımlı” sayılarak giriş yasağı kapsamına alındı.

İsrail Savunma Bakanlığı’na bağlı Cogat kurumu BBC’ye yaptığı açıklamada, son aylarda “190 bin çadır ve branda” gönderildiğini ve her gün yüzlerce yardım kamyonunun girişinin koordine edildiğini savundu.

Çadırlar karaborsada satılıyor

Gazze’de birçok çadırın yağmalandığı ve karaborsada satıldığı bildirildi. Ateşkesten önce yaklaşık 2 bin 700 dolar (2 bin 330 euro) olan fiyatların, son dönemde 900-1.000 dolar aralığına düştüğü ifade edildi.

Gazze sakinlerinden Alaa el-Dirğali, “Çadırlarımız iki yıl güneşe, iki yıl yağmura dayandı ama bu yağmura dayanamadı. Kırık çadırları yeniden kuruyoruz çünkü başka alternatifimiz yok.” dedi.

"Bugün bir çadıra ihtiyaçları var"

Egeland, Mısır’da yakında düzenlenecek yeniden inşa konferansına atıfta bulunarak, “Ülkeler uzun vadeli planları görüşmek için Kahire’de toplanacaksa, Filistinlilerin o binalar yapılmadan önce ölmemesi gerekiyor. Bugün çadıra ihtiyaçları var, beş yıl sonra sahilde yapılacak bir binaya değil.” ifadelerini kullandı.

Gazze Şehri’nde yaşayan ve 11 kez yer değiştirmek zorunda kalan Rami Deif Allah, çadırının yağmur sularıyla dolduğunu söyleyerek, “Yağmur yağdığında çadırlar bizi koruyamadı. Su üzerimizden ve altımızdan aktı.” dedi.

Filistinliler, saldırıların tamamen bitmesini ve evlerine dönebilmeyi bekliyor.

“Evlerimizi yeniden inşa ederiz ama sokakta yaşamak dayanılmaz.” sözleriyle Rami Deif Allah, tüm Gazze halkının umudunu dile getirdi.

Google yöneticisinden yapay zeka uyarısı: Bilgilere körü körüne güvenmeyin

Pichai, mevcut yapay zeka modellerinin “hata yapmaya yatkın” olduğunu belirtti ve kullanıcıların bu araçları başka kaynaklarla birlikte değerlendirmesi gerektiğini vurguladı.

Pichai, bilgi ekosisteminin zenginliğinin önemine dikkat çekerek, “Bu nedenle insanlar Google aramayı da kullanıyor. Doğru bilgi sağlamaya odaklanan farklı ürünlerimiz var.” dedi.

Pichai, yapay zekanın yaratıcı metin yazımı gibi alanlarda faydalı olduğunu ancak kullanıcıların “bu araçları doğru amaçla kullanmayı öğrenmesi ve söylediklerine tamamen güvenmemesi gerektiğini” ifade etti.

“En doğru bilgiyi sunmak için büyük çaba harcıyoruz ancak mevcut yapay zeka teknolojisi hataya açık.” diye konuştu.

Yeni dönem

Teknoloji dünyası, Google’ın tüketici odaklı yapay zeka modeli Gemini 3.0’ın lansmanını bekliyor. Model, ChatGPT karşısında yeniden pazar payı kazanmaya başladı. Google, mayıs ayından itibaren arama motoruna “AI Mode” adını verdiği yeni bir yapay zeka sohbet özelliğini entegre etti.

Pichai bu adımı, “yapay zeka platformunda yeni bir dönem” olarak nitelendirdi. Şirket, ChatGPT gibi rakip yapay zeka servisleri karşısında arama motorundaki üstünlüğünü korumayı hedefliyor.

BBC’nin araştırmalarına göre ChatGPT, Copilot, Gemini ve Perplexity gibi sohbet botları haberleri özetlerken “önemli hatalar” yapıyor. BBC içerikleri üzerine yapılan testlerde, bu araçların verdiği yanıtların doğruluğunda ciddi sorunlar tespit edildi.

"Aynı anda cesur ve sorumlu olmalıyız"

Pichai, teknolojinin gelişim hızının, olası zararları engellemek için alınacak önlemlerin gerisinde kalabildiğini söyledi. Alphabet için önemli olanın bu süreci “aynı anda cesur ve sorumlu şekilde yönetmek” olduğunu belirtti.

Yapay zeka güvenliğine yapılan yatırımın, yapay zeka yatırımlarıyla orantılı biçimde artırıldığını ifade eden Pichai, “Bir görüntünün yapay zeka tarafından üretilip üretilmediğini tespit etmeye yarayan teknolojiyi açık kaynak olarak sunuyoruz.” dedi.

Elon Musk’ın yıllar önce OpenAI kurucularına, Google’ın satın aldığı DeepMind’ın bir “yapay zeka diktatörlüğü” oluşturabileceği yönündeki endişeleri hatırlatıldığında Pichai, “Yapay zeka gibi güçlü bir teknolojinin tek bir şirketin elinde olması doğru olmaz.” diye konuştu.

Ancak bugün çok sayıda şirketin yapay zeka alanında faaliyet gösterdiğini belirterek, “Eğer bu teknolojiyi geliştiren tek bir şirket olsaydı ben de endişelenirdim. Ama şu an böyle bir durumdan çok uzaktayız.” dedi.

İtalya’da 2 bin metre rakımda yeni turizm durağı

İtalya'nın Bergamo bölgesinde, deniz seviyesinden 2.300 metre yüksekte yer alan Frattini Dağ Sığınağı yenilenerek hizmete açıldı. Yalnızca yürüyüşle ulaşılabilen sığınak, 6–8 saatlik bir tırmanışla ziyaret edilebiliyor.

Sığınak, yıllardır kullanılan eski yapının güvenlik sorunları nedeniyle sökülmesi üzerine yenilendi. Eski yapı, zamanla asbest ve yapısal sorunlar nedeniyle risk oluşturuyordu. Yeni bina, hafif malzemelerle ve çevreye duyarlı bir anlayışla tasarlandı.

Çevre dostu ve dayanıklı bir tasarım

Turin merkezli Studio EX tarafından tasarlanan yapı, güçlü rüzgârlar, çığ tehlikesi ve ani hava değişimleri dikkate alınarak üretildi. Dış yüzeyi teknik bir kumaşla kaplandı; iç kısmı ise sıcaklık değişimlerine uyum sağlayan mantar malzemeyle yalıtıldı.

Çatıda yer alan güneş panelleri, içerideki temel ışıklandırmayı çalıştırıyor. Sığınakta ısıtma, su hattı veya telefon bağlantısı bulunmuyor. Yetkililer, buranın bir “dağ barınağı” olduğunu, konfor için değil güvenli barınma için tasarlandığını vurguluyor.

Sanat projesinin bir parçası

Yapı, Bergamo’daki GAMeC Modern ve Çağdaş Sanat Galerisinin “Thinking Like a Mountain” adlı kültür-sanat projesinin son ayağını oluşturuyor. Proje, geleneksel sergi alanları yerine doğayla iç içe kültür üretimini teşvik ediyor.

Yetkililer, sığınağın içinde herhangi bir sanat eserinin bulunmadığını; yapının kendisinin ve bulunduğu doğanın “deneyimin bir parçası” olduğunu ifade ediyor.

Yıl boyunca ziyaret edilebiliyor

Frattini Dağ Sığınağı yılın her zamanı açık. Ziyaretçilerin hava koşullarını ve rota durumunu İtalyan Alp Kulübü (CAI) üzerinden kontrol etmeleri öneriliyor.

Trump, Gazze tasarısının BMGK'de onaylanmasından memnun

Trump, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "Birkaç dakika önce BMGK'nin benim başkanlık edeceğim ve dünyanın en güçlü ve saygın liderlerinin yer alacağı barış kurulunu onaylayan ve destekleyen inanılmaz oylaması için dünyayı tebrik ediyorum." ifadesini kullandı.

20 maddelik "Gazze'de barış planına" dayanan tasarının kabul edilmesinin "BM tarihindeki en büyük onaylardan biri olarak tarihe geçeceğini" vurgulayan Trump, kararın "tüm dünyada daha fazla barışa yol açacak ve gerçek anlamda tarihi bir an olacağını" kaydetti.

Trump, BM ile Katar, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Endonezya, Türkiye ve Ürdün dahil olmak üzere söz konusu tasarıyı destekleyen ülkelere de teşekkürlerini iletti.

BMGK'da yapılan oylamada 13 ülke tasarıya "evet" oyu verirken, Rusya ile Çin tasarıda "çekimser" oy kullanmıştı.

ABD'nin Gazze tasarısı

ABD'nin kamuoyuna yansıyan söz konusu Gazze tasarısında, Başkan Donald Trump'ın 20 maddelik Gazze planı ile Mısır'ın Şarm el-Şeyh kentinde ABD, Türkiye, Katar ve Mısır'ın imzacı olduğu Gazze barış planının önemine dikkat çekilerek, bu çerçevede sürecin devam edeceği belirtildi.

Karar metninde, Gazze'de ateşkesin ilgili tüm taraflarca tamamen uygulanması gerektiğine vurgu yapılarak, uluslararası hukuki statüye sahip "Barış Kurulu" adı verilen yapılanma şemsiyesi altında Gazze'nin yeniden yapılanma ve inşası sürecinin yürütüleceği belirtildi.

Metinde, "Filistin Yönetimi'nin reform programı eksiksiz uygulandıktan ve Gazze'nin yeniden inşası belirli bir noktaya geldikten sonra nihayet Filistin'in kendi kaderini tayin hakkı ve devletleşmeye giden kapsamlı bir yol ortaya çıkabilecektir." ifadesine yer verildi.

Kabul edilen kararda, Barış Kurulu'nun ve onunla birlikte kurulan diğer uluslararası sivil ve güvenlik varlıklarının yetkisinin 31 Aralık 2027 tarihine kadar süreceği, konseyin ileri bir kararla bu süreyi uzatabileceği belirtildi.

Uluslararası İstikrar Gücü vurgusu

ABD'nin Gazze tasarısında öne çıkan bir diğer unsur ise Gazze'de faaliyet gösterecek olan Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) oldu.

Metinde, Barış Kurulu'nun ISF'i kurmaya yetkilendirildiği kaydedilerek, "(ISF'e katılacak) Kuvvetler, katılımcı devletler tarafından sağlanacak, Mısır ve İsrail ile yakın istişare içinde çalışacaktır." ifadesi kullanıldı.

Söz konusu kararda, ISF'in "yeni ve güvenilir Filistin polis gücüyle birlikte" şu alanlarda görev yapacağı bildirildi: Sınır bölgelerinin güvenliğini sağlamak, Gazze'de güvenlik ortamını istikrara kavuşturmak, Gazze Şeridi'nin silahsızlandırılmasını sağlamak (askeri, terör ve yönetim altyapılarının yıkılması ve yeniden inşa edilmesinin engellenmesi, silahların kalıcı olarak devre dışı bırakılması dahil), sivillerin korunması ve insani operasyonlara destek vermek, Filistin polis gücüne destek sağlamak, insani koridorlar konusunda ilgili devletlerle koordinasyon sağlamak.

ISF'in ABD, İsrail ve garantör ülkeler tarafından belirlenen silahsızlandırma standartları ve takvimine uygun olarak Gazze'den çekileceği, bu süreçte ateşkesi gözetleme, istikrarın korunmasına yönelik denetleme görevlerini icra edeceği vurgulandı.

Metinde ayrıca, Gazze'ye insani yardımların BM, Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve Kızılay gibi kuruluşlar aracılığıyla ulaştırılacağı ifade edildi ve Dünya Bankası ve diğer finans kuruluşlarının bölgenin yeniden inşası ve kalkınması sürecinde rol alması gerektiği kaydedildi.

Bizim Çocukların rakibi İspanya

A Milli Futbol Takımımız, 2026 FIFA Dünya Kupası Avrupa Elemeleri E Grubu altıncı ve son maçında bugün İspanya'ya konuk olacak.

La Cartuja Stadı'nda oynanacak karşılaşma, TSİ 22.45'te başlayacak.

Karşılaşmada Almanya Futbol Federasyonundan hakem Felix Zwayer düdük çalacak. Zwayerh'in yardımcılıklarını aynı ülkeden Robert Kempter ve Christian Dietz yapacak. Mücadelenin 4. hakemi Sven Jablonski olacak.

E Grubu'nda son maçlar öncesinde İspanya ve Türkiye, grubu ilk iki içinde bitirmeyi garantiledi. Ay-yıldızlı ekibimiz, 12 puanla ikinci, İspanya ise 15 puanla liderlik koltuğunda yer alıyor. Milli takımımızın kazanması durumunda genel averaja bakılacak. Son maç öncesinde İspanya'nın, Türkiye'ye 14 gol averaj üstünlüğü bulunuyor. Türkiye'nin liderlik ve Dünya Kupası'na doğrudan katılımı için matematiksel olarak tek şansı İspanya'yı 7 farklı mağlup etmesinden geçiyor.

13. kez karşı karşıya

Türkiye ile İspanya, yarın 13. kez karşı karşıya gelecek.

Türk Milli Takımı, son Avrupa Şampiyonası'nda kupayı kaldıran rakibiyle geçmişte yaptığı 12 maçtan sadece birini kazanırken, 7 kez rakibine yenildi, 4 kez de berabere kaldı.

Biri Avrupa Şampiyonası'nda, 6'sı Dünya Kupası Elemeleri, 2'si Avrupa Şampiyonası Elemeleri, 3'ü de özel 12 maçta 5 gol atan ay-yıldızlı ekip, kalesinde ise 23 gol gördü.

İki takım arasında eylül ayında Konya'da oynanan son maçı İspanya 6-0 kazandı.

A Milli Futbol Takımı 647. maçına çıkacak

Türkiye, 102 yıllık tarihinde 359'u resmi, 287'si özel toplam 645 maç oynayıp 1'i hükmen 255 galibiyet, 150 beraberlik ve 241 yenilgi yaşadı.

Ay-yıldızlılar, 277'si deplasmanda, 279'u Türkiye'de, 90'ı ise tarafsız sahada çıktığı maçlarda, 3'ü hükmen galibiyet sonucunda 893 gol attı, kalesinde 924 gol gördü.

Bugüne kadar 92 farklı ülke takımıyla karşılaşan milli takım, 646 müsabakanın 560'nı Avrupa, 34'ünü Asya, 24'ünü Afrika, 25'ini Amerika, 3'ünü de Okyanusya temsilcileriyle yaptı.

Hükmen galibiyet ve Kosova maçı

Milliler, 646 maçta tek hükmen galibiyeti Yunanistan karşısında aldı.

Türkiye ile Yunanistan arasında 17 Kasım 2015'te Başakşehir Fatih Terim Stadı'nda oynanan özel maç, 0-0 sona erdi. Bu müsabakadan 6 ay sonra FIFA, Yunanistan'ın kural dışı futbolcu oynattığı gerekçesiyle karşılaşmayı Türkiye lehine 3-0 tescil etti.

Ay-yıldızlı ekibin 21 Mayıs 2014'te deplasmanda Kosova ile yaptığı ve 6-1 kazandığı özel maç ise söz konusu tarihte bu ülkenin UEFA ile FIFA üyesi olmaması nedeniyle değerlendirmeye alınmadı.

Vincenzo Montella yönetiminde 29'uncu maç

Türkiye, İtalyan teknik adam Vincenzo Montella yönetiminde 29'uncu sınavını İspanya karşısında verecek.

İtalyan teknik adam yönetiminde 21'i resmi, 7'si özel 28 maça çıkan milliler, 16 galibiyet elde etti, 8 mağlubiyet ve 4 beraberlik yaşadı. Bu müsabakalarda rakip fileleri 51 kez havalandıran ay-yıldızlı ekip, kalesinde 39 gol gördü.

"Gazze Tasarısı" BM'de kabul edildi

BMGK'da yapılan oylamada 13 ülke tasarıya "evet" oyu verirken, Rusya ile Çin tasarıda "çekimser" oy kullandı.

Oylama öncesinde konuşma yapan ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Mike Waltz, söz konusu taslağın Gazze'deki "çatışmaları" sona erdirmek ve "sürdürülebilir" bir barışa ulaşabilmek için çok önemli bir dönemeç olacağını kaydetti.

Waltz, söz konusu tasarının, ABD Başkanı Donald Trump'ın 20 maddelik "Gazze'de barış planına" dayandığını ve bu plana Katar, Mısır, Türkiye, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Pakistan ve Endonezya gibi ülkelerin destek verdiğini anımsattı.

Waltz, "Size soruyorum, en çok etkilenen bölge olan Arap ülkeleri, Müslüman ülkeler, Filistinliler ve İsrailliler bu kararı kabul edebiliyorsa buna kim karşı çıkabilir ki? Bizim oralarda eski bir deyiş vardır. Papa'dan daha Katolik olamazsın." diye konuştu ve tüm ülkeleri "evet" oyu kullanmaya çağırdı.

Daha sonra yapılan oylamada Rusya ve Çin hariç diğer 13 ülke tasarıya "evet" oyu verdi.

ABD'nin Gazze tasarısı

ABD'nin kamuoyuna yansıyan söz konusu Gazze tasarısında, Başkan Donald Trump'ın 20 maddelik Gazze planı ile Mısır'ın Şarm el-Şeyh kentinde ABD, Türkiye, Katar ve Mısır'ın imzacı olduğu Gazze barış planının önemine dikkat çekilerek, bu çerçevede sürecin devam edeceği belirtildi.

Karar metninde, Gazze'de ateşkesin ilgili tüm taraflarca tamamen uygulanması gerektiğine vurgu yapılarak, uluslararası hukuki statüye sahip "Barış Kurulu" adı verilen yapılanma şemsiyesi altında Gazze'nin yeniden yapılanma ve inşası sürecinin yürütüleceği belirtildi.

Metinde, "Filistin Yönetimi'nin reform programı eksiksiz uygulandıktan ve Gazze'nin yeniden inşası belirli bir noktaya geldikten sonra nihayet Filistin'in kendi kaderini tayin hakkı ve devletleşmeye giden kapsamlı bir yol ortaya çıkabilecektir." ifadesine yer verildi.

Kabul edilen kararda, Barış Kurulu'nun ve onunla birlikte kurulan diğer uluslararası sivil ve güvenlik varlıklarının yetkisinin 31 Aralık 2027 tarihine kadar süreceği, konseyin ileri bir kararla bu süreyi uzatabileceği belirtildi.

Uluslararası İstikrar Gücü vurgusu

ABD'nin Gazze tasarısında öne çıkan bir diğer unsur ise Gazze'de faaliyet gösterecek olan Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) oldu.

Metinde, Barış Kurulu'nun ISF'i kurmaya yetkilendirildiği kaydedilerek, "(ISF'e katılacak) Kuvvetler, katılımcı devletler tarafından sağlanacak, Mısır ve İsrail ile yakın istişare içinde çalışacaktır." ifadesi kullanıldı.

Söz konusu kararda, ISF'in "yeni ve güvenilir Filistin polis gücüyle birlikte" şu alanlarda görev yapacağı bildirildi: Sınır bölgelerinin güvenliğini sağlamak, Gazze'de güvenlik ortamını istikrara kavuşturmak, Gazze Şeridi'nin silahsızlandırılmasını sağlamak (askeri, terör ve yönetim altyapılarının yıkılması ve yeniden inşa edilmesinin engellenmesi, silahların kalıcı olarak devre dışı bırakılması dahil), sivillerin korunması ve insani operasyonlara destek vermek, Filistin polis gücüne destek sağlamak, insani koridorlar konusunda ilgili devletlerle koordinasyon sağlamak.

ISF'in ABD, İsrail ve garantör ülkeler tarafından belirlenen silahsızlandırma standartları ve takvimine uygun olarak Gazze'den çekileceği, bu süreçte ateşkesi gözetleme, istikrarın korunmasına yönelik denetleme görevlerini icra edeceği vurgulandı.

Metinde ayrıca, Gazze'ye insani yardımların BM, Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve Kızılay gibi kuruluşlar aracılığıyla ulaştırılacağı ifade edildi ve Dünya Bankası ve diğer finans kuruluşlarının bölgenin yeniden inşası ve kalkınması sürecinde rol alması gerektiği kaydedildi.

İngiltere mülteci reformu planını açıkladı

İngiltere Başbakanı Keir Starmer'ın ön sözünü yazdığı 32 sayfalık belgede, küresel çatışmalar ve artan göç hareketliliğinin ülkenin sığınma sistemini ciddi baskı altına aldığı belirtildi.

Starmer, dünyanın değiştiğini ifade ederek, mevcut kuralların, kişilerin birden fazla güvenli ülkeyi geçip botlarla Manş Denizi'ni aşmaya çalışacağı bir dönemi öngörmediğini kaydetti. İngiltere'nin mevcut sığınma rejiminin Avrupa ülkelerine kıyasla "daha müsait" olduğunu savunan Starmer, daha güçlü caydırıcılık yaklaşımına ihtiyaç duyulduğunu kaydetti.

Mülteci statüsü geçici hale gelecek

Danimarka'nın yaklaşımını örnek alan yeni sığınma reform paketi, mülteci statüsünü geçici hale getiriyor, itiraz sürecini daraltıyor ve geri dönüşleri engelleyen ülkelere vize vermemeyi kapsıyor.

Bu bağlamda, vize yasağıyla tehdit edilen Angola, Namibya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti hükümetlerine, kademeli yaptırımlar uygulanmadan önce işbirliğine başlamaları için bir ay süre tanınacağı duyuruldu.

Yeni düzenlemeler kapsamında, sığınma talebinde bulunan ailelerin ülkelerine gönüllü dönüşü için mali destek verilecek, teklifi reddedenler için zorunlu geri gönderme uygulanacak. Çocuklar sınır dışı sürecinde ebeveynlerinden ayrılmayacak.

İngiltere'de sığınma hakkı verilen kişiler, ülkede yalnızca geçici olarak kalabilecek ve statüleri 30 ayda bir gözden geçirilecek. Bu uygulamayla güvenli olduğu değerlendirilen durumlarda sığınmacılar kendi ülkelerine geri gönderilebilecek. Öte yandan, mülteci statüsü alanların kalıcı oturum için bekleme süresi 5 yıldan 20 yıla çıkarılacak. Çalışma hakkı bulunmasına rağmen çalışmamayı tercih eden sığınmacılar maddi destekten de yararlanamayacak.

Belgede, mart ayı itibarıyla 51 binden fazla sığınma temyiz başvurusunun sonuçlandırılmayı beklediği hatırlatılarak, süreci hızlandırmak amacıyla yeni temyiz birimi kurulacağı bildirildi.

Hükümet ayrıca yeni bir "çalışma ve eğitim" vize yolu oluşturacak ve mültecileri bu yola geçip daha hızlı yerleşim hakkı kazanabilmeleri için iş bulmaya veya eğitime başlamaya teşvik edecek.

Sadece bu çalışma ve eğitim yolunu seçenler, aile üyelerinin İngiltere'ye gelmelerini destekleyebilecek.

"Mevcut iltica sistemi kontrolden çıkmış ve adaletsiz"

İngiltere İçişleri Bakanı Shabana Mahmood, söz konusu reform paketine ilişkin İngiltere Parlamentosu'nda yaptığı açıklamada, mevcut iltica sisteminin kontrolden çıktığını ve adaletsiz olduğunu söyledi.

Mahmood, İngiltere'ye yasa dışı olarak gelenlerin bazılarının gerçek mülteciler olduğunu, ancak diğerlerinin bu ülkenin iltica sistemini kullanmak ve suistimal etmek isteyen ekonomik göçmenler olduğunu belirterek, şu ifadeleri kullandı:

"Bu ülkenin omuzlarına binen yük çok ağır. Son dört yılda 400 bin kişi bu ülkede sığınma talebinde bulundu. 100 binden fazla kişi şu anda sığınmacıların kaldığı evlerde yaşıyor ve mültecilerin yarısından fazlası geldikten sekiz yıl sonra hala sosyal yardım alıyor."

Bakan Mahmood, İngiltere'ye giren insan sayısının toplumları istikrarsızlaştırdığını ve ülkeyi daha bölünmüş bir yer haline getirdiğini savundu.

Filistin Esirler Cemiyeti: İsrail’in açıkladığından daha fazla Filistinli tutuklu öldü

Filistin Esirler Cemiyeti Başkanı Abdullah ez-Zeğari, yaptığı açıklamada, İsrailli "İnsan Hakları İçin Doktorlar" örgütünün açıkladığı 98 ölümün, aslında 100’ün üzerinde olduğunu söyledi.

İsrailli örgüt, iki yılda ayda ortalama dört ölüm yaşandığını, bunun “sistematik kötü muamele ve öldürme politikalarının sonucu” olduğunu belirtti.

Örgüte göre 7 Ekim 2023-Ağustos 2025 arasında 94 ölüm kaydedildi; Ekim ve Kasım 2025’te ise 4 yeni vaka belgelendi.

Zeğari, kayıtların gerçek kayıpları yansıtmadığını, bazı Filistinli tutukluların yakalanmadan önce vurulduğunu ve İsrail hastanelerinde yaşamını yitirdiğini, ayrıca çok sayıda kişinin gözaltı sonrası sahada infaz edildiğini söyledi.

Zeğari, bu verilerin, İsrail cezaevlerinde tutuklulara yönelik devam eden ağır ihlallerin ve “yeni bir yok etme biçiminin” kanıtı olduğunu ifade etti.

Zeğari, İsrail’in Filistinlilerin insanlık vasfını yok etmeye devam ettiğini; bunun sadece sömürgeci baskı araçlarıyla değil, öldükten sonra da sürdüğünü belirterek, İsrail’in cenazeleri alıkoyduğunu, onlara kötü muamele ettiğini, organlarını çaldığını ve ailelerini defin hakkından mahrum bıraktığını dile getirdi.

Ekim 2023’ten bu yana İsrail’in Kudüs, Mescid-i Aksa ve Batı Şeria’da artan saldırıları sonucunda en az 1074 Filistinli öldürüldü, yaklaşık 10 bin 700 kişi yaralandı ve 20 bin 500’den fazla kişi gözaltına alındı.

İsrail’in 8 Ekim 2023’te başlattığı ve 10 Ekim 2025’teki ateşkesle son bulan Gazze saldırıları sonucu 69 binden fazla kişi öldü, 170 binden fazla kişi yaralandı ve 9 bin 500 kişi kayboldu.