Endonezya'da şiddetli yağışların yol açtığı afetlerde ölenlerin sayısı 61'e yükseldi

Endonezya Ulusal Arama Kurtarma Ajansı, önceki hafta etkili olan muson yağmurlarının nehirlerin taşmasına neden olması, toprak kaymaları ve ağaçların yıkılması nedeniyle kurtarma ekiplerinin Kuzey Sumatra eyaletindeki 11 şehir ve ilçede etkilenen bölgelere ulaşmakta zorlandığını açıkladı.

Ajans, bölgenin büyük bir kısmını kaplayan toprak kaymaları, elektrik kesintileri ve telekomünikasyon eksikliğinin arama çalışmalarını engellediğini bildirdi.

Arama kurtarma ekipleri, afetlerden en çok hasar gören Kuzey Sumatra'ya bağlı Sibolga kentinde ilk belirlemelere göre 8 kişinin cansız bedenine ve 3 yaralıya ulaşırken kayıp 21 kişiyi arama çalışmaları sürüyor.

Orta Tapanuli bölgesinde meydana gelen heyelanlarda 4 kişi hayatını kaybetti, oluşan sel sonucu 2 bine yakın bina su altında kaldı.

Kurtarma ekiplerinin Güney Tapanuli bölgesinde 7 kişinin daha cesedini bulmasıyla ölü sayısı 8 olurken Endonezya Ulusal Afet Yönetim Ajansı (BNPB) Sözcüsü Abdul Muhari, sel ve heyelanların ağaçları kökünden söktüğü bölgede, çamur ve molozun altında gömülü kalan 3 kişiyi aramak için kazı çalışmalarının yapıldığını, 2 bin 800'den fazla kişinin geçici barınaklara sığındığını ve 58 kişinin yaralandığını aktardı.

Heyelanların Kuzey Tapanuli bölgesinde 50 evi de vurduğunu ve bölgedeki en az iki ana köprüyü tahrip ettiğini belirten Muhari, Padang Sidempuan şehrinde bir kişinin selde sürüklenerek kaybolduğunu bildirdi.

Kuzey Sumatra Bölge Polisi sözcüsü Ferry Walintukan, Nias adasında ilk belirlemelere göre 1 kişinin öldüğünü, Pakpak Bharat bölgesinde meydana gelen heyelan sonucu ise ilk belirlemelere göre 2 kişinin cesedine ulaşıldığını aktardı.

Hong Kong'da sitede çıkan yangında 55 kişi öldü, 279 kişiden haber alınamıyor

Hong Kong İtfaiyesi yetkilileri, olay mahallinde düzenledikleri basın toplantısında yaptıkları açıklamada can kaybı ve yaralı sayısının arttığını belirtti.

Yangında şu ana dek aralarında bir itfaiyecinin de olduğu 55 kişi yaşamını yitirdi, hastaneye kaldırılan 76 yaralıdan 28'inin sağlık durumunun ciddi, 15'inin ise kritik olduğu kaydedildi.

Dün öğle saatlerinde 1900'den fazla dairenin bulunduğu Wang Fuk Sitesi'nde başlayan yangın, binaların tadilatı için dış cepheye kurulu bambu iskeleler ve yanıcı izolasyon malzemeleri yüzünden hızla yayılmıştı.

Yaklaşık 4 bin kişinin yaşadığı tahmin edilen sitede alevlerin sardığı 7 apartmandaki yangından 3'ü kontrol altına alınırken itfaiye ekipleri, söndürme çalışmalarını 24 saati aşkındır sürdürüyor.

İtfaiye ekiplerinin siteden aldıkları yardım çağrılarının büyük bölümüne yanıt verdiği, 279 kişiden ise halen haber alınamadığı kaydedildi.

3 şüpheli gözaltına alındı

Emniyet yetkilileri, yangına ilişkin sitedeki tadilatı yürüten inşaat şirketinin iki müdürü ile danışman mühendis olmak üzere 3 kişiyi "taksirle ölüme sebebiyet vermek" suçlamasıyla gözaltına aldı.

Polis Başmüfettişi Eileen Chung Lai-yee, "Şirketin sorumlularının, olayda ağır ihmalinin bulunduğu ve bunun yangının hızla yayılmasına ve çok sayıda can kaybına yol açtığına dair sebeplerimiz var." ifadesini kullandı.

Güvenlik Bakanı Chris Tang da ilk incelemelere göre yangının hızla yayılmasının olağan dışı olduğuna, buna büyük ölçüde plastik köpük yalıtım malzemesinin yol açtığına işaret ederek, "Bina duvarlarının kaplandığı materyalin, iskeleti çevreleyip kurulan ağların ve su geçirmez muşambanın yandığında alevlerin, standartlara uygun malzemelerde olması gerekenden daha hızlı yayıldığını gördük." açıklamasında bulundu.

Öğle saatinde olması büyük can kaybını önledi

Görgü tanıkları, yangının öğle saatlerinde çıkmasının, çalışanların evlerinde olmamasının ve kaçabilecek durumdakilerin evlerinden ayrılmasının can kaybının artmasını engellediğini dile getirdi.

Samuel Chan, "Bunun gece olduğunu düşünmek dahi istemiyorum, bakın yangın hala devam ediyor. Yangın sırasında böyle çok katlı bir apartmanın üst katlarında olduğunuzu düşünün, kurtulma şansınız çok az olurdu." ifadelerini kullandı.

Chan, itfaiye ekipleri henüz binalara girmediklerinden can kaybının artmasının beklendiğini, yaşamını yitirenlerin büyük bölümünün yangının çıktığı saatte evlerindeki yaşlılar olması ihtimalinin yüksek bulunduğu yorumunu yaptı.

5. seviye alarm verildi

Yangınların şiddeti için 5 kademeli derecelendirme sistemi kullanılan Hong Kong'da 17 yıl sonra ilk defa 5. seviye alarmı verildi.

Çevrede bulunan iki sitenin daha tahliye edildiğini bildiren yetkililer, kurulan 8 geçici barınağa yangından etkilenen 900 kişinin sığındığını belirtti.

Yetkililer, 140'tan fazla yangın söndürme aracının ve 800'ün üzerinde sağlık ve itfaiye personelinin olay yerine sevk edildiğini kaydetti.

Ulaştırma Bakanlığından yapılan açıklamada, yangın nedeniyle çevre yolların ulaşıma kapatıldığı bildirildi.

Devlet Başkanı Şi'den başsağlığı

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, olayda hayatını kaybedenler için Hong Kong hükümetine başsağlığı dileyerek, Pekin'in Hong Kong ve Makau İşleri Ofisi'ne yerel hükümete yangınla mücadele için destek sağlaması talimatını verdi.

Hong Kong Baş Yöneticisi John Lee Ka-chiu, çok sayıda can kaybı ve yaralanmaya yol açan yangın nedeniyle derin üzüntü duyduğunu belirterek hayatını kaybedenlerin ailelerine başsağlığı, yaralılara acil şifa diledi.

Lee, yangınla ilgili çalışmaları koordine etmek üzere kabinesiyle acil toplantı yaptı.

Olay, Hong Kong'da son 70 yıldaki en fazla can kaybına yol açan yangın olarak kayıtlara geçti.

Yangının bambu iskelenin tutuşmasıyla çıkmış olabileceği iddia edildi

Hong Kong merkezli South China Morning Post (SCMP) gazetesinin haberine göre, yangının çıkış sebebine ilişkin çeşitli iddialar ortaya atıldı.

31 katlı 8 bloktan oluşan konut alanının tadilatında çalışan işçilerin sigara içerek yangına sebep olduğu öne sürüldü, iskelenin yangına dayanıklılık seviyesi ve yanan molozların rüzgarla taşınarak hızla yayıldığı da iddialar arasında yer aldı.

Hong Kong Mühendisler Enstitüsünden yetkili Gary Au Gar-hoe, SCMP gazetesine yaptığı açıklamada, bambu iskelelerin, ağlarına yangın geciktirici uygulansa bile alev alabileceğini, yangında yayılan ısının komşu binaları tutuşturabileceğini belirtti.

Yangının boyutuna değinen Gary, bunun iskelede kullanılan yangın güvenliği malzemeleri, inşaat çalışmaları sırasında yangın güvenliği yönetimi ve işçiler arasında farkındalık gibi bir veya daha fazla alandaki potansiyel eksikliğe işaret ettiğini bildirdi.

Gary, yangının binalardan birinin alt katlarındaki iskelede başladığını, üst katlara ve içe doğru sıçradığını, rüzgarın da alevlerin yayılmasına etki ettiğini kaydetti.

BM: Sudan'daki çatışmalar nedeniyle 21,2 milyon kişi şiddetli açlıkla karşı karşıya

BM, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundan konuya ilişkin paylaşım yaptı.

Paylaşımda, 3 yıla yakın süredir devam eden çatışmaların 21,2 milyon kişiyi şiddetli açlıkla karşı karşıya getirdiği belirtilerek "İki bölgede kıtlık olduğu doğrulandı. Ancak çatışmaların azaldığı bölgelerde BM Dünya Gıda Programının (WFP) erişimi genişledi ve açlık azaldı." denildi.

Sudan'daki çatışmalar ve HDK güçlerinin ihlalleri

Sudan, 15 Nisan 2023'ten beri ordu ile dış destekli HDK arasında şiddetli çatışmalara sahne oluyor.

Ülkenin batısındaki Darfur bölgesinin en büyük kenti Faşir, şiddetli çatışmaların ardından büyük ölçüde HDK'nin kontrolüne girdi.

On binlerce kişinin çatışmalardan kaçtığı kentte, HDK'nin sivilleri zorla yerinden çıkardığı ve çok sayıda silahsız kişiyi öldürüp işkence ettiği anlar, HDK mensuplarının paylaştığı videolara yansımıştı.

ABD’de vurulan askerler Ulusal Muhafızların yapısını gündeme getirdi

ABD'nin başkenti Washington’da dün iki Ulusal Muhafız askerinin vurulduğu saldırının "terör eylemi" olarak tanımlanması, Ulusal Muhafızların tarihini, işleyişini ve yapısını gündeme getirdi.

Beyaz Saray'a yakın bir bölgede görev yapan iki Ulusal Muhafız'ın dün vurulduğu ve şüphelinin yakalandığı bildirilmişti. Federal Soruşturma Bürosu (FBI) Direktörü Kash Patel, yaptığı açıklamada, olayı "ulusal güvenlik meselesi" olarak tanımladı.

Washington Belediye Başkanı Muriel Bowser da "hedef gözetilerek yapılmış bir saldırı" şeklinde tanımladığı olayı kapsamlı şekilde soruşturacaklarını söyledi.

ABD Başkanı Donald Trump, açıklamasında, "hayvan" şeklinde nitelediği saldırganın "ağır bir bedel ödeyeceğini" belirtmişti. Trump, "nefret dolu bir eylem" olarak tanımladığı olayı bir "terör saldırısı" olarak değerlendirdiklerini belirtti.

ABD Başkanı, "Amerika terör karşısında asla boyun eğmeyecek ve teslim olmayacaktır." diyerek Pentagon'a, Washington'a ilave 500 Ulusal Muhafız sevk etmesi talimatı verdiğini ifade etti.

Olay, uluslararası kamuoyunda Ulusal Muhafızların tarihi, işleyişi, birlik hacmi, bütçesi ve yönetimi hakkında merak uyandırdı.

ABD Ordusundan eski birlikler

Kökenleri koloni dönemi Amerikan milis kuvvetlerine dayanan bu birlikler, sivil-askeri ortak savunma vizyonlu "vatandaş-asker örgütlenmesi" geleneğine dayanıyor.

Kuruluşu 17. yüzyıla dayanan ve her yıl 13 Aralık'ı resmi kuruluş günü olarak kabul eden askeri birlikler, "barışta sivil, savaşta asker" motivasyonuna sahip.

Birlikler, 1776'da ilan edilen Bağımsızlık Bildirgesi'nden bir yıl önce Haziran 1775'te kurulan ABD Ordusundan daha eski kabul ediliyor.

Muhafızlar, 1903'te yürürlüğe giren ve "Dick Yasası" olarak bilinen Milis Yasası sonrası 20. yüzyılın başlarında "örgütlü milis ağından", halihazırdaki iyi donanımlı ve düzenli bir güce dönüştü.

Birlikler, 1636'da kurulan Kara Ulusal Muhafızlar (ARNG) ile 1947'de kurulan Hava Ulusal Muhafızlar (ANG) şeklinde iki bölümden oluşuyor.

ABD Kara Kuvvetleri ve Hava Kuvvetlerinin bileşenleri olarak tanımlanan muhafızlar, eyalet ve federal düzeyli yedek askeri unsur olarak tanımlanıyor.

Başkomutan: ABD Başkanı

Muhafızlar, federal görevler için etkinleştirildiğinde ABD Ordusu ve ABD Hava Kuvvetlerinin "yan yana görev yaptıkları yedekleri" haline geliyor.

Tarihi 400 yıla yaklaşan ve "her zaman hazır, her zaman orada" mottosuna sahip birliklerin Başkomutanlığını, ABD Başkanı üstleniyor.

Muhafızlar, ABD Savunma Bakanlığına (Pentagon) bağlı olmak üzere Virginia merkezli Ulusal Muhafız Bürosu tarafından yönetiliyor.

ABD Ordusundaki Kara veya Hava Kuvvetlerinde görevli 4 yıldızlı bir general tarafından yönetilen büro, birliklerin Pentagon'la iletişimini sağlıyor.

Federal ve eyalet düzeyli "benzersiz güç"

ANG'yi 1998-2005'te yöneten Tümgeneral Roger Schultz, görev döneminde Ulusal Muhafızlara dair hazırladığı raporda, birliklerin hem federal hem de eyalet gücü olarak "benzersiz statüsünü" koruduğunu bildirdi.

Schultz, raporunda, "Savunmanın ilk hattında federal bir yedek kuvvet olarak, Kara Ulusal Muhafızları, savaş ve ulusal acil durumlarda seferberlik için hazır birlikler sağlar. Bir eyalet gücü olarak da can, mal güvenliğini ve kamu güvenliğini korur." ifadelerini kullandı.

Yurt içi ve dışı görevler

ABD'de hem eyalet valilerine hem de ABD Başkanı'na karşı sorumlu olan birlikler, ABD ordusunun özel bir birimi konumunda.

"Stratejik yedek" olarak görev yapan Ulusal Muhafızlar, yurt içi ve yurt dışı operasyonlarda önemli rol oynuyor.

Muhafızlar afet yardımı, askeri destek, kolluk kuvveti, sınır emniyeti, seçim güvenliği ve eyalet düzeyli bazı askeri işbirlikleri gibi alanlarda görev üstleniyor.

Deniz aşırı da vazifelendirilebilen birlikler son dönemde Ukrayna ve Orta Doğu dahil Pentagon'un kritik askeri istihbarat analizlerini yürütebiliyor.

Bütçe ve istatistik

2023 mali yılı verilerine göre birliklerin hacmi 105 bini havacı ve 325 bini karacı olmak üzere yaklaşık 430 bin.

Ulusal Muhafızların finansmanı her yıl federal hükümetin bütçesinden sağlanıyor.

2024 mali yılı federal bütçesinde ARNG için 9,7 milyar dolar, ANG için 5,2 milyar dolar tahsis edildi.

Yönetmelik gereği Ulusal Muhafız üyeleri, ayda bir hafta sonu eğitimine ve yılda en az birkaç hafta hizmete katılmayı taahhüt ediyor.

ARNG ve ANG mensuplarının çoğunun, yaşadıkları eyaletlerde Ulusal Muhafız görevinin yanı sıra tam zamanlı sivil bir işte de çalıştığı biliniyor.

60 yıl sonra ilk "valilik onaysız konuşlandırma"

Çoğu zaman ilgili eyalet valileri tarafından görevlendirilen muhafızlar, ABD Başkanları tarafından da bazı durumlarda federal göreve atanabiliyor.

Ülke içinde eyalet düzeyli misyonlar genellikle üç aydan kısa sürerken federal seviyedeki görevlendirmeler genellikle asgari bir yıl sürüyor.

Başkanlar, eyalet valisinin onayı olmadan bir eyalet veya bölgenin muhafız birliklerini oldukça nadir olarak federal görevlere tayin ediyor.

ABD Başkanı Trump, bu yıl haziranda California Valisi Gavin Newsom'ı atlayıp Los Angeles'taki göçmen protestolarına karşı muhafızları görevlendirmişti

Trump'ın bölgeye yaklaşık 4 bin muhafız konuşlandırma kararı, 60 yıl sonra bir ABD Başkanı'nın "valilik onaysız konuşlandırma" olarak kayda geçmişti.

Yakın dönemdeki görevlendirmeler

ABD Başkanları, nadiren de olsa, ülke içi isyan veya huzursuzluk dönemlerinde orduyu veya Ulusal Muhafızları harekete geçirmek için kullanabiliyor.

Ulusal Muhafızlar, yerel kolluk kuvvetlerinin şiddetli müdahaleleri veya kanunsuz şiddet olaylarının ardından sevk edildikleri bölgelerde barışı yeniden sağlayabiliyor.

Buna karşın bazen birliklerin, topluluklar ve sivil haklar veya ırksal eşitlik için protesto yapan insanlara yönelik gerginliği artırdığı da biliniyor.

1992'de Los Angeles'ta siyahi bir sürücü Rodney King'i ağır şekilde dövdükleri iddia edilen beyaz polis memurlarının beraat etmesi sonrası ayaklanmaya çıkmıştı.

63 kişinin öldüğü protestolar, Amerikan tarihinin en ölümcül olayları arasına girmişti. Protestocuların dokuzu polis tarafından öldürülmüştü. 1989-93'te görev yapan ABD Başkanı George H.W. Bush, Ulusal Muhafızları görevlendirmişti.

Katrina Kasırgası'nın 2005 yılı sonunda 1392 kişinin ölümüne ve özellikle New Orleans şehri ve çevresinde 125 milyar dolarlık hasara yol açmıştı. Doğal afete müdahale için 50 bine yakın Ulusal Muhafız bölgeye sevk edilmişti.

COVID-19 salgının yayıldığı ve ırkçı protestoların yaygınlaştığı 2020 yılında ABD'nin farklı bölgelerine toplamda 100 bine yakın Ulusal Muhafız gönderilmişti.

ABD'de siyahi Amerikalı George Floyd'un 2020'de Minnesota'da polis şiddeti sonucu hayatını kaybetmesi Los Angeles'taki ırksal adaletsizlik protestolarını bastırmak için yaklaşık 8 bin Ulusal Muhafız askeri konuşlandırılmıştı.

DSÖ: Gazze'de ateşkes sırasında binlerce çocuğun aşılanması cesaret verici

Ghebreyesus, Gazze'deki aşılama çalışmalarına ilişkin ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundan paylaşım yaptı.

"Gazze'de ateşkes devam ederken binlerce Gazzeli çocuğun artık başka bir tehdide yani aşıyla önlenebilir hastalıklara karşı korunuyor olması cesaret verici." ifadesini kullanan Ghebreyesus, aşılama için Sağlık Bakanlığı ve yerel sağlık çalışanlarıyla işbirliği içinde çalışan DSÖ'den meslektaşlarının yanı sıra Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) ve Küresel Aşı ve Bağışıklama İttifakı'na (GAVİ) bu kadar çok çocuğa sağlıkları için bu umut ışığını sağladıklarından dolayı teşekkür etti.

Ghebreyesus, DSÖ'nün, ortaklarıyla birlikte aşılama turlarının devamını destekleyeceğini vurguladı.

Yetersiz beslenme sorunu yaşayan çocuklara tarama yaptıklarına ve bakım sağladıklarına işaret eden Ghebreyesus, "Gazze'nin geleceği, gençlerinin sağlığına bağlı." değerlendirmesinde bulundu.

Güney Kore'de Yoon, eski Savunma Bakanı Lee'ye yönelik soruşturmaya müdahale etmekle suçlandı

Yonhap'ın haberine göre yargılandığı sıkıyönetim davası kapsamında Yoon'a yeni suçlamalar yöneltildi.

Savcılık, 2023'te bir deniz piyadesinin ölümüyle ilgili soruşturma süreci devam eden Lee'yi, 2024'te Avustralya'nın Güney Kore büyükelçisi olarak atayan Yoon'a askeri soruşturmaya müdahale etme suçlamasını yöneltti.

Söz konusu olayla ilgili eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Cho Tae-yong, eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Chang Ho-jin, eski Adalet Bakanı Park Sung-jae ve iki kişi daha suçlandı.

Yoon'un, Lee'nin "soruşturmadan kaçmasına yardımcı olmak amacıyla" söz konusu atamayı yaptığını iddia eden savcılık, eski Devlet Başkanını Lee'nin görevinden ayrılmasına yardım etmek, görevi kötüye kullanmak ve Devlet Kamu Görevlileri Yasası'nı ihlal etmekle itham ediyor.

Eski Devlet Başkanı Yoon'un öne sürülen emirleri doğrultusunda, Cumhurbaşkanlığı Ulusal Güvenlik Ofisi, Dışişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı'nın Lee'nin atanması için gerekli düzenlemeleri yaptığı düşünülüyor.

Öte yandan haberde, atanmasından dört gün sonra, Lee'ye uygulanan seyahat yasağının kaldırıldığı ve kısa süre sonra Avustralya'ya gitmesine izin verildiği belirtilirken, Lee'nin görevden ayrılmasıyla ilgili artan tartışmalar nedeniyle 11 gün sonra ülkesine geri döndüğü aktarıldı.

Yoon'un sıkıyönetim ilanı ve azil süreci

Dönemin Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol, 3 Aralık 2024'te "muhalefetin devlet karşıtı aktivitelere karıştığı" gerekçesiyle sıkıyönetim ilan etmiş, Ulusal Meclisin bu kararı kaldırması üzerine geri adım atmak zorunda kalmıştı.

Ulusal Meclisin 14 Aralık 2024'te yaptığı oylamada azli istenen Yoon, geçici olarak görevden uzaklaştırılmıştı.

Anayasa Mahkemesi, 4 Nisan'da verdiği kararda Ulusal Meclisin azil istemini kabul ederek Yoon'un görevden alınmasını onaylamıştı.

Yoon'un görevden azledilmesinin ardından yapılan seçimi kazanan ana muhalefetteki Demokratik Parti'nin (DP) adayı Lee Jae-myung, 4 Haziran'da Mecliste yemin ederek resmen görevine başlamıştı.

Soykırımcı İsrail ordusu, ateşkese rağmen Gazze, Refah ve Han Yunus'a hava saldırıları düzenledi

Yerel kaynaklardan alınan bilgiye göre, İsrail savaş uçakları Gazze kentinin doğusundaki Tuffah Mahallesi'ne saldırılar gerçekleştirdi.

Hava saldırıyla eş zamanlı İsrail askerleri, bölgedeki binaları havaya uçurdu. Patlama sesleri kentin pek çok bölgesinden duyuldu.

Görgü tanıklarından alınan bilgiye göre ise Han Yunus'un doğusundaki Beni Suheyla beldesi ile Refah'ın bazı bölgelerine de hava saldırıları düzenlendi, konutlar patlatıldı.

Ayrıca bu bölgelere, İsrail ordusuna ait helikopterlerinden ve yakınlardaki askeri araçlardan yoğun şekilde ateş açıldı.

Saldırıda can kaybı ya da yaralanma olup olmadığına ilişkin henüz bilgi verilmedi.

İsrail ordusu Gazze Şeridi'nde 10 Ekim'de varılan ateşkes anlaşması uyarınca "Sarı Hat" adı verilen ve Gazze'nin yaklaşık yüzde 50'lik kısmını oluşturan bölgeye çekilmişti.

İsrail'in işgali altında bulunan ve Filistinlilerin girişinin yasaklandığı bu bölgelerde, haftalardır benzer bombardıman ve yıkım faaliyetleri sürüyor.

Gazze hükümeti Basın Ofisi'nin verdiği bilgiye göre, İsrail 10 Ekim'den beri anlaşmayı yaklaşık 500 kez ihlal ederek en az 347 Filistinliyi öldürdü.

3 bin 500 yıldan daha eski devasa bir Bronz Çağı şehri ortaya çıkarıldı

Semiyarka adı verilen şehir, 3.500 yıldan daha eski ve bölgede şimdiye dek keşfedilen en büyük planlı yerleşim olma özelliğini taşıyor.

Uluslararası araştırma, University College London (UCL) ve Durham Üniversitesi ile Toraighyrov Üniversitesi iş birliğiyle yürütüldü ve sonuçlar Antiquity dergisinde yayımlandı.

Bozkır toplumlarına dair tüm bilinenleri sarsan keşif

Kazılarda bulunan yapılar, iki sıra halinde düzenlenmiş dikdörtgen toprak yükseltiler üzerinde yer alan çok odalı evlerden oluşuyor.

Merkezde ise diğer yapılardan iki kat daha büyük bir bina kalıntısı bulundu. Bu yapı muhtemelen törensel alan, topluluk yapısı ya da etkili bir aileye ait konut olarak kullanıldı.

Araştırmanın baş yazarı Dr. Miljana Radivojević, bulguların önemini şöyle özetledi:

“Semiyarka, bozkır toplulukları hakkındaki düşüncelerimizi değiştiriyor. Görgeli olarak göçebe olduğunu düşündüğümüz toplulukların, kalıcı ve planlı şehirler kurabildiğini gösteriyor.”

Bronz üretiminin merkezi

Araştırmacılar, şehrin güneydoğusunda kalay-bakır alaşımlı bronz üretimi için ayrılmış endüstriyel bir bölge tespit etti.

Bölgede tiegel (döküm kapları), cüruf ve bronz eserler bulundu. Bu bulgular, yerleşimde büyük ölçekli metalürji sistemlerinin işletildiğini gösteriyor.

Bu keşif, Avrasya bozkırında bronz üretimine dair şimdiye kadarki en güçlü kanıtları sunuyor. Daha önce sadece Askaraly adlı bir başka geç dönem yerleşim kalay üretimiyle ilişkilendirilebilmişti.

Stratejik konum, ticaret ve kültürel bağlantılar

Yerleşim, İrtiş Nehri üzerindeki yükseltilmiş bir noktada yer alıyor ve adını çevresindeki “Yedi Vadiden” (Semiyarka) alıyor.

Konumu nedeniyle bölgenin hem ticaret merkezi hem de bölgesel güç olduğu düşünülüyor.

Şehir, Altay Dağları’ndaki bakır ve kalay yataklarına yakın konumda bulunuyor ve bu da endüstriyel faaliyetleri desteklemiş olmalı.

Buluntular, yerleşimde ağırlıklı olarak Alekseevka-Sargary kültürünün yaşadığını gösteriyor. Diğer parçalar, Cherkaskul halkıyla ticaret bağlantılarına işaret ediyor.

Yeni araştırma alanları

Araştırmacılar, şehrin üretim ve ticaret ağını anlamak için kazılara devam edeceklerini, ayrıca aynı döneme ait mezarlıklar ve küçük kamp alanlarının inceleneceğini belirtti.

13 bin yıllık taşta var olmaması gereken bir renk tespit edildi

Danimarka’daki Aarhus Üniversitesi araştırmacıları, taş üzerinde tespit edilen mavi kalıntının mineralli pigment azurit olduğunu belirledi. Bu keşif, Avrupa’daki bilinen en eski mavi renk kullanımı olarak kayda geçti.

Kızıl ve siyahın hüküm sürdüğü döneme meydan okuyor

Bilim dünyasında uzun süredir, Paleolitik dönemin sanatçılarının neredeyse yalnızca kırmızı ve siyah pigment kullandığı kabul ediliyordu. Mavi renkli eser bulunmaması, pigmentlerin ya nadir ya da ilgi görmeyen materyaller olduğu şeklinde yorumlanıyordu.

Çalışmanın baş yazarı Dr. Izzy Wisher, sonuçların beklentileri tamamen değiştirdiğini belirterek,
“Bu bulgu, Paleolitik pigment kullanımına dair bildiğimizi sandığımız her şeyi sorgulamaya zorluyor”
ifadelerini kullandı.

Mavi, eserlerde değil insanlarda mı kullanıldı?

Araştırmacılara göre mavi pigmentlerin günümüze ulaşmamasının nedeni, bu rengin vücut boyaması, giysi renklendirme veya geçici dekoratif uygulamalarda kullanılmış olması olabilir.

Bu tür materyallerin korunma şansı son derece düşük olduğu için, arkeolojik kayıtlarda görünmez hale gelmiş olmaları muhtemel.

Taş lamba sanılıyordu, aslında pigment paleti çıktı

Mavi pigment izlerinin bulunduğu taşın daha önce yağ lambası olduğu düşünülüyordu. Yeni bulgular ise taşın pigment karıştırmak için kullanılan bir palet olduğunu gösteriyor. Bu da hem sanatsal hem de kozmetik uygulamaların düşündüğümüzden çok daha gelişmiş olabileceğine işaret ediyor.

Wisher şu değerlendirmeyi yaptı:

“Azuritin varlığı, Paleolitik toplumların mineral pigmentleri ciddi bir bilgi birikimiyle seçtiklerini ve renk paletlerinin tahmin ettiğimizden çok daha geniş olduğunu gösteriyor.”

Bu keşfin, insanın kimlik, statü ve inançlarını renk yoluyla ifade etme biçimlerine dair yeni araştırma alanları açması bekleniyor.

Bilim insanları, 'çılgın indirim günleri'nin beyni nasıl etkilediğini açıkladı

Uzmanlar, yoğun kampanya ve sınırlı süre baskısının beynin daha az bilgiyle daha hızlı karar vermesine neden olduğunu belirtiyor.

Normalde önemli bir ürün satın alırken fiyatı, özellikleri, yorumları ve bütçeyi karşılaştırıyoruz. Fakat zaman baskısı devreye girdiğinde beyin, “yeterli bilgi” eşiğini düşürüyor ve çok daha hızlı karar veriyoruz.

“Az kaldı, tükeniyor” uyarıları beynin değer algısını değiştiriyor

Bilim insanları, indirimlerde kullanılan “stokta sadece 8 adet kaldı”, “12 kişi bunu sepetine ekledi” gibi ifadelerin rekabet duygusunu tetiklediğini, bunun da ürünü olduğundan daha değerli gösterdiğini vurguluyor.

Kısıtlılık hissi oluştukça beyin, ürünü kaçırma korkusuyla harekete geçiyor ve biz farkına bile varmadan dürtüsel alışveriş yapıyoruz.

Uzmanlara göre bu durum, psikolojide “hız–doğruluk dengesi” olarak bilinen etkinin sonucu. Hızlı karar verirken hata yapma olasılığı artıyor ve gerçek ihtiyaçlar yerine ani duygularla hareket ediliyor.

“Gerçek aciliyet yok, yapay bir baskı yaratılıyor”

Araştırmacılar, indirim haftasında kullanılan geri sayım saatleri, “bugüne özel” etiketleri ve sınırlı stok mesajlarının yapay aciliyet hissi yarattığını belirtiyor:

“Acele edince rasyonel düşünme geri plana düşüyor, ‘Gerçekten ihtiyacım var mı?’ sorusu yerine ‘Ya kaçırırsam?’ düşüncesi devreye giriyor.”

Kontrolü korumak için öneriler

Bilim insanları tüketicilere şu tavsiyelerde bulunuyor:

Önceden plan yapın: İhtiyacınız olanları indirimden önce belirleyin.

Bütçe belirleyin ve unutmayın: Gözünüzün önünde tutun.

Satın almadan önce durup düşünün: Bir dakika bile yeter.

“Bu ürünü normal fiyata ister miydim?” diye sorun.

Araştırmacılar, iyi bir fırsat yakalamanın keyifli olabileceğini ancak kimin kazandığını hatırlamanın önemini vurguluyor: Asıl kazanan genellikle satıcılar, değil tüketiciler.

Avustralya’da köpek balığı saldırısı: Genç kadın hayatını kaybetti

Olay, Perşembe sabahı saat 06.30 civarında yaşandı. Şahitler hemen müdahale ederken, bir kişi yaralı erkeğin bacağına bez parçasından turnike uygulayarak kan kaybını durdurmaya çalıştı.

NSW Ambulans yetkilisi Joshua Smyth, bu müdahalenin adamın hayatını kurtarmış olabileceğini söyledi. Erkek daha sonra John Hunter Hastanesi’ne kaldırıldı ve durumunun ciddi ancak stabil olduğu açıklandı.

Sahil kapatıldı, güvenlik önlemleri artırıldı

Yetkililer, saldırının ardından bölgeye “akıllı” yakalama hatları (smart drumlines) yerleştirdi. Bu sistemler köpekbalıklarını öldürmeden işaretlemeyi ve hareketlerini takip etmeyi amaçlıyor. Bölgedeki sahiller en az 24 saat kapalı kalacak. Saatler boyu drone taramaları yapılacağı bildirildi.

Surf Life Saving NSW CEO’su Steve Pearce, olayla ilgili “Bu çok büyük bir trajedi, hayatını kaybeden kadının ve yaralanan erkeğin ailelerine başsağlığı diliyoruz. Lütfen çevredeki sahillerde denize girmeyin” açıklamasını yaptı.

Avustralya’da artan saldırılar

Bu ölüm, ülkede bu yıl yaşanan beşinci köpekbalığı kaynaklı ölüm oldu. Eylül ayında Sydney yakınlarındaki Long Reef sahilinde bir kişi 3,5 metrelik büyük beyaz köpekbalığının saldırısı sonucu hayatını kaybetmişti.

Bilim insanlarına göre köpekbalığı saldırılarının artmasında:

Kıyı nüfusunun büyümesi

İklim değişikliği ve mevsim kaymaları

Su sporlarının yaygınlaşması

Av bölgelerinin daralması gibi birçok faktör rol oynuyor.

Uzmanlar ölüm oranlarının, acil müdahale ve ilk yardım ekiplerinin hızlanması sayesinde uzun vadede azaldığını ancak saldırı sayısının son 20 yılda arttığını belirtiyor.

ChatGPT, intihar eden genci suçladı: Teknolojiyi yanlış kullandı

Ailenin avukatına göre Raine, intiharından önce aylarca ChatGPT ile uzun sohbetler yaptı ve bu konuşmalar sırasında chatbot gençten gelen yöntem sorularına yanıt verdi, hatta ailesine bırakacağı mektubu yazmasına yardım etmeyi teklif etti.

“Olayın nedeni teknoloji değil, yanlış kullanım”

California Yüksek Mahkemesi’ne yapılan savunmada OpenAI, “Bu trajedinin herhangi bir nedeni varsa, bu durum ChatGPT’nin yetkisiz, amacı dışında ve yanlış kullanımından kaynaklanmıştır” ifadesini kullandı.

Şirket, kullanım şartlarında kendine zarar verme konularında tavsiye alınmasının yasak olduğunu ve kullanıcılara chatbot çıktılarının tek gerçek bilgi kaynağı olarak görülmemesi gerektiğini hatırlattı.

OpenAI açıklamasında,

“Raine ailesinin yaşadığı kayıp tarifsizdir. Hukuki süreçten bağımsız olarak teknolojimizi güvenli hale getirme konusundaki çalışmalarımıza devam edeceğiz” ifadelerine yer verdi.

{dikey-video-141}

Aile avukatı: “Sorumluluktan kaçmaya çalışıyorlar”

Ailenin avukatı Jay Edelson, şirketin yanıtını “rahatsız edici” olarak niteledi ve OpenAI’nin “suçu herkese yüklemeye çalıştığını, hatta Adam’ın koşulları tam da programlandığı şekilde kullandığını söyleyerek onu suçladığını” ifade etti.

Uzun sohbetlerde güvenlik zafiyeti

OpenAI, Ağustos ayında yaptığı açıklamada, uzun süreli konuşmalarda modelin güvenlik eğitiminde zamanla zayıflama olabileceğini kabul etmişti:

“Bir kullanıcı ilk kez intihar niyetini belirttiğinde destek hattına yönlendirme yapılabiliyor. Ancak uzun süre devam eden konuşmalarda güvenlik mekanizması bozulabiliyor. Tam da engellemeye çalıştığımız durum budur.”

Şirket bu ay içinde intihara teşvik iddialarıyla ilgili yedi yeni davayla daha karşı karşıya kaldı.

Yolcunun koltuğa sıkışan bilgisayarı, uçağa acil iniş yaptırdı

Uçakta bulunan lityum bataryanın ısınma ve yangın çıkarma riski nedeniyle pilotlar güvenlik gerekçesiyle iniş kararı aldı.

Boeing 767 tipi uçak Dublin’e indikten sonra bakım ekipleri bilgisayarı bulunduğu yerden çıkardı ve gerekli kontrolleri yaptı.

Uçuş daha sonra yeniden başladı ve uçak Washington’a yaklaşık 5 saat gecikmeyle, saat 01.22’de ulaştı. Uçakta 100 yolcu ve 10 mürettebat bulunuyordu.

United Airlines yaptığı açıklamada, “19 Kasım’da uçak, yolcunun koltuk ile duvar arasına düşen dizüstü bilgisayarını güvenli şekilde almak için tedbir amaçlı Dublin’e indi” bilgisini paylaştı.

Batarya yangını riski

Lityum iyon bataryalı cihazların sıkışma ya da hasar durumunda aşırı ısınarak yangın çıkarma ihtimali bulunduğu için bu tür durumlarda acil inişin standart uygulama olduğu belirtiliyor.

United, Ekim ayında da benzer bir olay nedeniyle uçuşunu geri çevirmişti. O olayda bir yolcunun çalışır durumdaki laptopu kabin panelinden geçerek kargo bölümüne düşmüştü.

Nadir köpek balığı türü sahile vurdu, üç dakikada fileto oldu

Resmi bir müdahale gerçekleşmeyince çok sayıda kişi hayvanın etini almak için hızla bölgeye koştu.

Olayı görüntüleyen fotoğrafçı Moises Prieto Alvarez, çevre bilinci eksikliğini ve resmi makamların müdahalede gecikmesini sert şekilde eleştirdi.

Sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Bu olay, çevresel eğitim eksikliğini ve bilim için bu kadar önemli bir keşif karşısında protokol bulunmadığını gösteriyor.” dedi.

Koruma altındaki bir türdü

Uzmanlara göre Tiburon Megaboca, dünyada çok ender görülen ve koruma altında olan bir tür.

Verilere göre 1976’daki keşfinden bu yana dünya genelinde 300’den az kayıtlı gözlem gerçekleşti.

Buna rağmen sahildeki vatandaşların bilinçsizce etleri keserek hayvanı parçalaması büyük tepki topladı.

Imarpe, karaya vuran deniz canlılarına yaklaşılmaması, dokunulmaması ve sağlık riski nedeniyle etinin tüketilmemesi konusunda uyarıda bulunuyor.

“Cehalet ve duyarsızlık”

Prieto, insanların tepkisini eleştirerek şu değerlendirmeyi yaptı:

“Daha iyi plajlar, daha iyi ekosistemler ve daha fazla turizm istediğimizi söylüyoruz. Ancak karşımıza eşsiz bir canlı çıktığında gösterilen tepki cehalet, alay ve bilgi eksikliği oluyor.”

Megaboca köpek balığının korunma statüsü ve olayın ardından bölgedeki çevre bilinci tartışma konusu oldu.

Peru kamuoyunda, kıyıya vuran nadir türlere ilişkin acil müdahale protokollerinin güçlendirilmesi çağrıları yapılıyor.

Haaretz gazetesi: İsrail, hapishanelerindeki Filistinli esirleri aç bırakıyor

Gazetenin cezaevlerindeki esirlerin ifadelerine dayandırdığı haberinde, İsrail'deki Yüksek Mahkeme'nin esirlerin sağlıklarını koruyabilmeleri için devletin yeterli gıda sağlaması gerektiği kararına karşın yaklaşık 3 aydır durumda bir değişikliğin olmadığı kaydedildi.

Haberde, İsrail Sivil Haklar Derneği ve Gisha örgütünün cezaevi ziyaretlerinde "açlık" durumunu tespit ettiği, Yüksek Mahkeme'ye başvuruda bulunduğu aktarıldı. Söz konusu örgütlerin, mahkemenin kararını uygulamayan Cezaevleri Hizmetleri Komiseri Kobi Yaakobi'nin tutuklanması ya da para cezasına çarptırılmasını istediği ifade edildi.

Haberde, farklı cezaevlerinde 53 esiri ziyaret eden bir avukatın "Esirlerin tamamı aldıkları yiyeceklerin yetersiz ve kalitesiz olduğunu belirtti. Mahkumlar, açlıktan ölmek üzere olduklarını ve sürekli yemek hayalleri kurduklarını söyledi." açıklamasına da yer verildi.

Esirlerin tamamının, hapse atılmalarından bu yana yiyecek yetersizliğinden etkilendiği, bazı esirlerin yarı yarıya hatta daha fazla kilo verdiği belirtildi.

İsrail'in iddiaları

İsrail Cezaevi Hizmetleri, Haaretz'in haberine ilişkin yaptığı açıklamada, Cezaevi Hizmetlerinin, Yüksek Mahkeme'nin kararında belirtildiği gibi tüm tutuklulara sağlıklarını koruyacak miktar ve bileşimde yiyecek sağlama yükümlülüğü konusunda herhangi bir anlaşmazlık olmadığını ileri sürdü.

Kararın ardından Cezaevi Hizmetlerinin, kararı tam olarak uygulamak üzere görevdeki ve emekli memurlar ile profesyonellerden oluşan bir ekip atadığı iddia edildi.

Aralarında çocukların ve kadınların da bulunduğu 10 binden fazla Filistinli tutuklu, İsrail hapishanelerinde işkence, açlık ve tıbbi ihmale maruz kalıyor. Filistin ve İsrail insan hakları ile medya raporlarına göre, bunların bazıları öldürüldü.

İsrail'de Yüksek Mahkeme, eylül ayında, Cezaevi Hizmetlerinin, "güvenlik mahkumlarına" sağlıklarını koruyabilecek uygun miktar ve bileşimde yiyecek de dahil olmak üzere temel yaşam koşullarını sağlama yükümlülüğünü ihlal ettiğine dair belirtiler bulunduğuna karar vermişti.

ABD Başkanı Trump, Washington'daki iki Ulusal Muhafızın vurulduğu olayı "terör eylemi" olarak tanımladı

ABD Başkanı Trump, dün Washington'da iki Ulusal Muhafızın vurulduğu saldırıya ilişkin bir video mesaj yayınladı.

İki Ulusal Muhafız askerinin hedef alındığı saldırıyı "iğrenç bir saldırı" ve "nefret dolu bir eylem" olarak tanımlayan Trump, saldırıyı bir "terör saldırısı" olarak değerlendirdiklerini belirtti.

Trump, olayla ilgili olarak yakalanan şüphelinin 2021 yılının eylül ayında Afganistan'dan ABD'ye gelen bir göçmen olduğunu söyleyerek, Joe Biden yönetiminin göçmen politikalarının ABD'ye çok zarar verdiğini savundu.

ABD Başkanı, "Bu, tüm ulusumuza ve insanlığa karşı işlenmiş bir suçtur. Bu gece tüm Amerikalıların kalbi, Batı Virginia Ulusal Muhafızları'nın bu iki üyesi ve aileleriyle birliktedir." dedi.

Washington'a ilave 500 Ulusal Muhafız

Trump ayrıca, bu tür saldırılardan hiçbir şekilde gözlerinin korkmayacağını, aksine bir daha bu tür bir saldırının yaşanmaması için Washington'ı daha da güvenli hale getireceklerini vurguladı.

ABD Başkanı, "Amerika terör karşısında asla boyun eğmeyecek ve teslim olmayacaktır. Aynı zamanda, askerlerimizin asil bir şekilde yerine getirdikleri görevlerden de vazgeçmeyeceğiz." şeklinde konuştu ve Pentagon'a, Washington'a ilave 500 Ulusal Muhafız sevk etmesi talimatı verdiğini ifade etti.

Washington'daki saldırı

Washington Polis Departmanı, dün yerel saatle 14.15 sularında Beyaz Saray'a yakın bir bölgede görev yapan iki Ulusal Muhafızın vurulduğunu ve şüphelinin yakalandığını bildirmişti.

Federal Soruşturma Bürosu (FBI) Direktörü Kash Patel, olaya ilişkin düzenlediği basın toplantısında, iki askerin durumunun kritik olduğunu açıklamıştı.

Patel, şu ana dek ellerindeki bulgulara göre saldırganın tek kişi olduğunu ve bu kişinin de gözaltına alındığını aktarmıştı.

Olayı en üst düzeyde soruşturacaklarını vurgulayan Patel, "Bu önemli bir ulusal güvenlik meselesidir. Başkan Trump da konuyla ilgili bilgilendirildi ve süreci yakından takip ediyor." demişti.

Aynı basın toplantısında konuşan Washington Belediye Başkanı Muriel Bowser ise söz konusu saldırıyı "hedef gözetilerek yapılmış bir saldırı" şeklinde tanımlamış ve olayı FBI ile birlikte kapsamlı şekilde soruşturacaklarını söylemişti.

Batı Virginia Eyaleti Valisi Patrick Morrisey ise silahlı saldırıya ilişkin ilk açıklamasında, iki Ulusal Muhafız askerinin hayatını kaybettiğini açıklamış, daha sonra bu açıklamasından geri adım atarak "askerlerin durumuyla ilgili karmaşık bilgilerin geldiğini" ifade etmişti.

ABD Başkanı Trump, sosyal medya hesabından olaya ilişkin yaptığı ilk açıklamasında, iki Ulusal Muhafız askerinin hastanede tedavi altında olduğunu belirterek, saldırıyı gerçekleştiren kişi için "hayvan" ifadesini kullanmıştı. Trump, saldırganın da yaralı olduğunu ve "ağır bir bedel ödeyeceğini" belirtmişti.

ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth de, Dominik Cumhuriyeti gezisinde yaptığı basın açıklamasında, iki Ulusal Muhafız askerinin hedef alındığı silahlı saldırının ardından başkentteki Ulusal Muhafızların sayısını artıracağını ve Başkan Trump'ın talimatıyla 500 yeni askerin Washington'a sevk edileceğini açıklamıştı.