Dünyadan Haberler

Soykırımcı İsrail'in Gazze'ye son 24 saatteki saldırılarında 105 Filistinli hayatını kaybetti

Gazze'deki Filistin Sağlık Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, İsrail'in devam eden saldırılarında yaşanan can kayıpları ve yaralanmalara ilişkin son bilgiler paylaşıldı.

Son 24 saatte Gazze'deki hastanelere 105 ölü ve 530 yaralının getirildiği kaydedildi.

İsrail ordusunun Gazze'de 19 Ocak'ta varılan ateşkesi bozarak 18 Mart'tan bu yana düzenlediği saldırılarda 7 bin 118 Filistinlinin hayatını kaybettiği, 25 bin 368 kişinin de yaralandığı belirtildi.

İsrail'in Gazze Şeridi'ne 7 Ekim 2023'ten beri düzenlediği saldırılarda yaşamını yitirenlerin sayısının ise 57 bin 680'e, yaralıların sayısının da 137 bin 409'a yükseldiği bildirildi.

Gazze Şeridi'nde enkaz altında hâlâ binlerce ölü olduğu belirtiliyor.

Gazze'de 27 Mayıs'tan bu yana İsrail-ABD güdümlü "Gazze İnsani Yardım Vakfı" tarafından insani yardım adı altında kurulan dağıtım bölgelerinde Filistinlilerin hedef alındığı sistematik saldırılar sonucu ölenlerin sayısı 773'e, yaralıların sayısı da 5 bin 101'e çıktı.

Soykırım ve ablukanın hüküm sürdüğü Gazze'de, kan stokları artan talebi karşılamıyor

İsrail'in 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze'ye uyguladığı saldırılarda yaralı sayısındaki artış, kan ihtiyacını artırıyor. Kan bağışları ise bu artışı karşılayacak düzeyde olmuyor. Bunun altında ise yetersiz beslenme ve anemi gibi sağlık sorunları ile Filistinlilerin kan bağışı için hastanelere ulaşmakta yaşadığı sıkıntılar yatıyor.

Gazze'deki Sağlık Bakanlığı da hasta ve yaralılar için hayat kurtarıcı olan "kan"ın sağlanması için mütemadiyen bağış çağrısı yapıyor.

Son yapılan açıklamada, kritik vaka sayısının artmasıyla kan bankalarında ciddi bir kan ünitesi sıkıntısı yaşandığı belirtildi.

Bakanlığın elindeki kan ünitelerinin aylık tüketimden çok az olduğu, geçen ay 10 bin kan ünitesinin kullanıldığı ancak halihazırda sadece 3 bin 500 yeni ünitenin tedarik edildiği aktarılarak, aradaki "açığa" dikkati çekildi.

Kan talep-bağış skalasındaki açık gittikçe büyüyor

Gazze'nin kuzeyindeki Şifa Hastanesi de kan stokunda ciddi sıkıntının yaşandığı noktalardan biri.

Şifa Hastanesi Laboratuvarı Bölüm Başkanı Emani Ebu Ude de uzun süredir kan ünitelerinde yaşadıkları ciddi sıkıntıya vurgu yaptı.

Ebu Ude bunun temel sebebinin, sürekli artan kan ihtiyacını karşılayacak düzeyde bağış yapılmaması olduğunu söyledi. Son dönemde kan bağışlarında yetersiz beslenme kaynaklı ciddi bir düşüş olduğuna dikkati çeken Ebu Ude, bazı bağışçıların kan verirken baygınlık geçirdiğini dile getirdi.

Yaralıların yanı sıra kanser, diyaliz ve Akdeniz anemisi (talasemi) hastalarının da sürekli kana ihtiyaç duyduğunu belirten Ebu Ude, bağış çağrısını yineledi.

Laboratuvar Uzmanı Semahir Ebu Acve de kan stokunda yaşanan sıkıntıyı gidermek için hasta ve yaralı yakınlarından kan aldıklarını ifade etti.

Yetersiz beslenme kan bağışını olumsuz etkiliyor

Kan bağışında bulunan Filistinli Muhammed Yahya Hasan (21), yaralılara destek için gönüllü olarak kan bağışında bulunduğunu belirtti.

Hasan, "Gazze'de yetersiz beslenme ya da yaralanma kaynaklı kan sıkıntısı çeken çok kişi var. Benim de yeğenim başından yaralandı ve kana ihtiyacı var. Hem ona hem de başkalarına yardım etmek için kan vermeye geldim." dedi.

Şu an hastanede tedavi gören Muhammed Subhi Cadallah (40) da kan bağışlarının hasta ve yaralılar için ne kadar önemli olduğuna işaret etti.

20 yıldır yatağa mahkum olduğunu söyleyen Cadallah, bu savaşta da bir şarapnelin bacağına saplandığını ve sağ bacağının ampüte edildiğini aktardı.

Kan değerlerinin sürekli düştüğünü ve kana ihtiyacı olduğunu kaydeden Cadallah, "İnsanlar bir deri, bir kemiğe döndüğü için kan verecek kimse bulunmuyor." ifadelerini kullandı.

İsrail'den Nazisyonist plan

Gazze’deki soykırım henüz sona ermemişken, bölgenin en güneyinde yer alan Refah için yeni bir işgal planı devrede.

Katil İsrail'in eli kanlı Savunma Bakanı Katz'ın kamuoyuna sunduğu plan, on binlerce Filistinlinin yıkılmış bir şehirde toplanmasını, sıkı güvenlik duvarlarıyla çevrelenmesini ve sadece belirli yardım kuruluşlarının girişine izin verilen kapalı bir alana hapsedilmesini öngörüyor.

İsrail’in resmi söyleminde bu, sivillerin korunması için yapılan bir “lojistik çözüm” gibi sunuluyor. Ancak planın detaylarına ve ortaya çıkan harita taslaklarına bakıldığında, uluslararası hukukçular tarafından "Modern çağın etnik temizlik projesi." olarak tanımlanıyor.

"Nazisyonist plan"

Öte yandan bu proje, Nazi dönemindeki “yerinden etme” taktikleriyle benzerlikler taşıyor. Yerleşim alanının zorla belirlenmesi, çıkış yasağı, dış güvenliğin askerî kontrol altında olması, içeride yaşamın insani yardım kuruluşlarına bırakılması...

Bu yapısal kurgu, Yahudi Soykırımı sırasında kurulan bazı geçici kampları hatırlatıyor. Aradaki en büyük fark, bu kez hedef alınanların Filistinliler, uygulayanların ise İsrail yetkilileri olması.

Grafik: TRT Haber/Nursel Cobuloğlu

Arap medyasında ve Batılı hukukçular arasında, Katz'ın önerdiği “İnsani şehir”in aslında 21'inci yüzyılın “toplama kampı modeli” olduğu yönünde bir görüş hakim. Sadece etnik ve dini kimliğe göre bir halkın tek bir alanda toplanması değil, aynı zamanda onların sosyal, coğrafi ve siyasi varlığının tasfiye edilmesi hedefleniyor.

Filistinlilere ise sadece şu seçenekler sunuluyor: Ya o kampa girin, ya da yok olun.

Kamplarla ilgili neler biliniyor?

Katz'ın açıkladığı planı, Refah ve al-Mavasi arasındaki alanı sözde "geçici insani şehir" olarak düzenlemeyi hedefliyor ama fiilen bütün Gazze nüfusunu oraya yığmayı hedefliyor. Sınırlar askeri kontrolle kapatılacak, içeride hayat yardım kuruluşlarının denetiminde olacak.

İnşa edilecek kamp, Gazze Şeridi'nin Mısır'a en yakın noktası olan Refah'ta. Bölge aylardır süren vahşi İsrail bombardımanında hem tamamen yıkılmış hem de şimdiden sınır geçişlerine kapatılmış durumda. Plan, Filistinlilerin Mısır'a yönelen potansiyel göç yollarını da kapatma anlamı taşıyor.

Hukukçulara göre bu plan, zorla yerinden etmenin prototipi.

Cenevre Sözleşmesi’nin 49'uncu maddesi sivil halkın savaş ortamında dahi zorla yer değiştirilmesini yasaklıyor. Bu plan ise, savaş ortasında üstelik askerî zorunluluk da olmadan bütün bir halkı hareket etmeye zorluyor.

Aynı zamanda hukukçular, bu uygulamanın savaş suçu kapsamına girdiğini ve ileride Uluslararası Ceza Mahkemesi önünde delil teşkil edebileceğini vurguluyor.

Yerleşim alanının devlet tarafından belirlenmesi, kapatılması, içeride yaşam koşullarının kısıtlanması ve kampta kalanlara dışarı çıkış yasağı uygulanması gibi unsurlar, tarihsel olarak Nazi dönemindeki "geçici yerleşim kampları"yla benzeşiyor. Bu benzerlik, özellikle uluslararası alanda büyük yankı uyandırmış durumda. Genel kanı ise şöyle ifade ediliyor:

"Bu, 1948'deki Nakba'nın sürgün mantığını bugünün teknolojisiyle tekrar uygulamaya koymaktır"

Katil İsrail yine çocukları hedef aldı: 26 Filistinli hayatını kaybetti

Hastane kaynakları ve görgü tanıklarının aktardığına göre, İsrail, Gazze Şeridi'nin farklı bölgelerinde düzenlediği saldırılarda zorla yerinden edilenlerin sığındığı çadır ile Filistinlilere ait evleri hedef aldı.

İsrail ordusu, Gazze kentinin batısındaki Şatı Mülteci Kampında Filistinli bir aileye ait evi bombaladı.

Saldırı sonrası yangın çıkan binada ve bitişiğindeki binalar ile çevresindeki çadırlarda bulunan çok sayıda kişi hayatını kaybetti ve yaralandı.

Saldırıda ilk belirlemelere göre 5'i çocuk 10 kişi hayatını kaybetti, 30'dan fazla kişi yaralandı.

Gazze Şeridi'nin orta kesiminde 3 ev bombalandı

İsrail ordusu, Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr Belah kenti ile Bureyc ve Nusayrat mülteci kamplarında Filistinlilere ait 3 evi bombaladı.

Saldırıda bir baba ile oğlunun da aralarında bulunduğu 4 Filistinli yaşamını yitirdi.

Gazze Şeridi'nin güneyinde sivillerin sığındığı çadırlar bombalandı

İsrail ordusu ayrıca insansız hava aracıyla (İHA) Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'un batısında Attar kavşağı yakınlarında zorla yerinden edilen Filistinlilerin barındığı çadırları hedef aldı.

Saldırıda aralarında çocukların da olduğu 10 Filistinli hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı.

İsrail ordusunun Han Yunus'un batısındaki Nemsavi bölgesinde bir çadırı hedef aldığı saldırıda ise 2 Filistinli yaşamını yitirdi.

BM: Gazze'de 50 bin hamile ve emziren kadın günlerdir yemek yemedi

UNFPA Arap Devletleri Bölge Ofisinden yapılan açıklamada, Gazze Şeridi'ndeki hamile kadınlar, anneler ve bebeklerin zor şartlarla mücadele ettiği belirtildi.

Açıklamada, "Gazze'de 50 bin hamile ve emziren kadın günlerdir yemek yemiyor. Bebekler çok erken, çok küçük doğuyor." ifadesi kullanıldı.

İsrail'in insani yardım girişini kısıtladığı Gazze'de bebeklerini emziren annelerin son derece yetersiz beslendiğine dikkati çekilen açıklamada, Gazze'de bebek mamasının da bittiği vurgulandı.

Açıklamada, "Gazze Şeridi'nde yenidoğanlar ölüm veya ömür boyu sürecek sağlık sorunları riskiyle karşı karşıya. Bu önlenebilir, Gazze'yi insani yardım girişine açın." ifadelerine yer verildi.

Gazze'nin sınır kapılarını kapatarak insani yardım girişini mart ayından bu yana engelleyen İsrail, bölgede saldırılarıyla insani felakete sebep oluyor.

Sivil altyapı ve yerinden edilen Filistinlileri sistematik olarak hedef alan İsrail ordusu, Gazze'de açlıkla mücadele eden ve yiyecek bulma umuduyla ABD-İsrail güdümlü "Gazze İnsani Yardım Vakfı" tarafından kurulan bölgelere yaklaşan Filistinlileri de hedef alıyor.

İsrail'in ölüm tuzağı olarak kullandığı sözde insani yardım dağıtım merkezlerinde Filistinlileri hedef aldığı sistematik saldırılar sonucu 27 Mayıs'tan bu yana ölenlerin sayısı 766'ya, yaralananların ise 5 bin 44'e çıktı.

Musk, "Amerikan Partisi"nin önceliğinin Epstein dosyalarını ifşa etmek olacağını belirtti

ABD'li iş insanı Musk, X sosyal medya hesabından, kurduğunu duyurduğu "Amerikan Partisi"ne ilişkin açıklamalarda bulundu.

Musk, söz konusu partinin önceliğinin, "Epstein dosyaları" olarak bilinen ve kız çocuklarına cinsel istismar ve fuhuş ağı oluşturma suçlamalarıyla yargılanırken hapiste ölü bulunan milyarder Jeffrey Epstein davasına ilişkin dosyaları kamuoyuyla paylaşmak olacağını belirtti.

"Epstein dosyaları" konusunda ABD Başkanı Donald Trump'a da yüklenen Musk, "Trump eğer Epstein dosyalarını açıklamazsa, insanlar ona nasıl güvenebilir?" ifadesini kullandı.

Musk geçen ay, Trump'ın isminin Epstein dosyalarında yer aldığını öne sürdüğü bir paylaşım yapmış ancak sonradan bu paylaşımı silmişti.

Musk'ın yeni parti kurma fikri

ABD kamuoyunda tartışmalara yol açan vergi indirimi düzenlemesi nedeniyle Başkan Donald Trump ile arası açılan Elon Musk, ilk kez haziran ayı başında "Amerikan Partisi" isimli yeni bir siyasi parti kurma fikrini kamuoyuyla paylaşmıştı.

Yeni parti kurma fikrine ilişkin X üzerinden anket düzenleyen Musk, anketin sonucuna atıfta bulunarak "İnsanlar konuştu. ABD'de ortadaki yüzde 80'i temsil edecek yeni bir siyasi partiye ihtiyaç var. Ve insanların tam olarak yüzde 80'i aynı fikirde. Bu kaderdir." ifadelerine yer vermişti.

Musk ayrıca 5 Temmuz'da yaptığı paylaşımda anket sonuçlarına işaret ederek, "Bugün, size özgürlüğünüzü geri vermek için Amerika Partisi kurulmuştur." ifadesini kullanmıştı.

Trump ile Musk arasındaki tartışma

ABD Başkanı Trump, Beyaz Saray'daki görevinden ayrılan ve Kongre'nin gündemindeki vergi kesintisi tasarısına yönelik sert eleştiriler yapan iş insanı Musk'ın açıklamalarından büyük hayal kırıklığı duyduğunu belirtmişti.

Trump, "Elon ile çok iyi bir ilişkimiz vardı ancak artık bu ilişkinin iyi gidip gitmediğini bilmiyorum. Elon'dan dolayı büyük hayal kırıklığına uğradım, halbuki ona çok yardım ettim." ifadelerini kullanmıştı.

Donald Trump'ın açıklamalarına X hesabından karşılık veren Musk ise "Ben olmasaydım Trump seçimi kaybederdi. Demokratlar, Temsilciler Meclisini kontrol ederdi ve Cumhuriyetçiler Senato'da 51-49 çoğunluğa sahip olurdu." yorumunu yapmıştı.

Trump'ın Putin'i Ukrayna'ya saldırırsa Moskova'yı bombalamakla tehdit ettiği iddiası

Amerikan basın kuruluşu CNN, Trump'ın 2024 seçim kampanyası kapsamında New York kenti ile Florida eyaletinde düzenlediği bağış toplama etkinliklerinde yaptığı basına kapalı konuşmalara ulaştı.

Ses kayıtlarında Trump'ın, "Putin'e, 'Eğer Ukrayna'ya girersen Moskova'yı yerle bir edene kadar bombalarım. Başka çarem yok.' dedim. O da bana inanmadığını söyledi ama bence yüzde 10 kadar inanmıştı." ifadeleri yer aldı.

Benzer bir uyarıyı Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'e de Tayvan konusunda yaptığını anlatan Trump, "Ona 'Tayvan'a saldırırsan Pekin'i bombalarız.' dedim. Beni deli sandı. Ama sorun yaşamadık." diye konuştu.

Trump, dönemin ABD Başkanı Joe Biden yerine kendisinin görevde olması halinde Ukrayna ve Gazze'deki çatışmaların yaşanmayacağını da savundu.

Ses kayıtlarında Trump'ın, ABD'deki üniversitelerde Filistin'e destek amacıyla düzenlenen gösteriler hakkında da açıklamalarda bulunduğu duyuldu.

Göstericileri ülkeden sınır dışı etmenin protestoları durduracağını savunan Trump'ın ses kayıtlarında, "Protestolara katılan öğrencileri ülkeden atardım." ifadeleri yer aldı.

Brent petrolün varili 69,47 dolardan işlem görüyor

Dün 70,20 dolara kadar yükselen Brent petrolün varil fiyatı günü 69,53 dolar seviyesinde tamamladı.

Brent petrolün varil fiyatı, bugün saat 09.30 itibarıyla kapanışa göre yüzde 0,1 azalarak 69,47 dolar oldu. Aynı saatte Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varili 67,19 dolardan alıcı buldu.

Petrol fiyatları, dün son iki haftanın en yüksek seviyesine yükseldikten sonra, ABD'de talepte yavaşlama olacağı beklentisi ve tarifelere dair yeni gelişmelerin etkisiyle yatırımcıların temkinli davranması sonucu bugün kısmen geriledi.

ABD Başkanı Donald Trump'ın vergileri ertelemesi, Japonya, Güney Kore ve Avrupa Birliği gibi büyük ticaret ortaklarına gümrük vergilerini hafifletmeye yönelik anlaşmaların hala mümkün olabileceğine dair umut verirken, Güney Afrika gibi daha küçük ihracatçı ülkeleri ve şirketleri belirsizlik içinde bıraktı.

Trump, tarifeler için 9 Temmuz olarak belirlenen son tarihi 1 Ağustos'a erteledi. Dün yaptığı açıklamada bu tarihin "kesin" olduğunu belirterek, "Daha fazla uzatma yapılmayacak." dedi. Trump ayrıca, ithal bakıra yüzde 50 gümrük vergisi getireceğini ve uzun süredir gündemde olan yarı iletkenler ile ilaçlara yönelik tarifeleri de kısa süre içinde uygulayacağını duyurarak, küresel piyasalarda endişe yaratan ticaret savaşını genişletti.

Öte yandan, ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), bu yıla ilişkin Brent türü ham petrolün varil fiyatı tahminini yukarı yönlü revize etti. Böylece, bu yıl için fiyat tahmini, önceki rapora kıyasla yaklaşık 2,9 dolar artarak 68,89 dolar olarak güncellendi. EIA'nın "Temmuz 2025 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu"na göre, petrol fiyatlarına ilişkin yukarı yönlü revizyonun arkasında jeopolitik risklerdeki artış etkili oldu.

Raporda, İran ile ABD arasında nükleer müzakere süreci devam ederken İsrail'in 13 Haziran'da Tahran'ın çeşitli kentlerinde nükleer ve askeri tesislerle sivil yerleşim yerlerini hedef alan saldırılar başlatmasıyla risk priminin belirgin şekilde yükselmesi, revizyonun temel gerekçesi olarak gösterildi.

Uzun vadede ise ABD'de günlük ortalama ham petrol üretiminin bu yıl yaklaşık 13 milyon 370 bin varil olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Bu rakam geçen yıl yaklaşık 13 milyon 210 bin varil olarak kayıtlara geçmişti. Ayrıca, bu yıl küresel petrol arzının günlük 104 milyon 610 bin varil, küresel petrol tüketiminin ise günlük 103 milyon 540 bin varil olacağı öngörülüyor.

Brent petrolde teknik olarak 77,04 doların direnç, 63,07 doların destek olarak izlenebileceği ifade ediliyor.

Trump ve Netanyahu, Gazze'yi görüşmek üzere ikinci kez bir araya geldi

İkili arasındaki görüşme, Netanyahu'nun Trump'ın ocak ayında göreve başlamasından bu yana gerçekleştirdiği üçüncü ABD ziyareti kapsamında gerçekleşti.

Trump ile Netanyahu arasında Beyaz Saray'daki Oval Ofis'te yapılan basına kapalı görüşmenin bir saatten fazla sürdüğü ve toplantı kapsamında Gazze'de ateşkes sağlanmasına yönelik süren çabaların ele alındığı belirtildi.

Netanyahu, X hesabından yaptığı açıklamada, Trump ile bu hafta içindeki ikinci görüşmesinin tamamlandığını aktardı.

Görüşmenin Gazze'de esirlerin serbest bırakılması ve "Hamas'ın askeri ve yönetsel kapasitesinin ortadan kaldırılmasına" odaklandığını belirten Netanyahu, İran ile yaşananların sonuçlarını ve doğurabileceği olasılıkların da ele alındığını vurguladı.

Amerikan haber platformu Axios'a göre, Trump ile Netanyahu arasındaki toplantıdan önce Katarlı yetkililerden oluşan bir heyet de Beyaz Saray'a gelerek üst düzey yetkililerle birkaç saat süren görüşmeler gerçekleştirdi.

Başbakan Netanyahu, Washington temaslarının ikinci gününde Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson ile görüşmüştü. Görüşmenin ardından basına açıklamalarda bulunan Netanyahu, Gazze'de ateşkesin sağlanması konusunda çalıştıklarını ifade etmişti.

Netanyahu, "Ara buluculardan gelen teklifi kabul ettik. İyi bir teklifti. (Trump'ın Orta Doğu özel temsilcisi) Steve Witkoff'un orijinal fikrine uyuyor ve biz de buna yaklaştığımızı düşünüyoruz. Amacımız bir sonraki aşamaya geçmek." demişti.

Witkoff da dünkü açıklamasında, ateşkes görüşmelerinde ilerleme kaydedildiğini belirterek, hafta sonuna kadar Gazze'de 60 günlük bir ateşkes konusunda anlaşmaya varılabileceği yönünde "umutlu" olduğunu söylemişti.

3 milyar ışık yılı ötede ‘fosil galaksi’ keşfedildi

İtalyan bilim insanları, 3 milyar ışık yılı uzaklıkta yer alan ve 7 milyar yıldır neredeyse hiç değişmeden kalan bir galaksiyi keşfetti. KiDS J0842+0059 olarak adlandırılan bu yapı, astronomi dünyasında "fosil galaksi" olarak bilinen ender örneklerden biri.

Fosil galaksiler, evrenin ilk dönemlerinde hızlı bir şekilde yıldız oluşturan, ancak daha sonra başka galaksilerle birleşmeyip izole şekilde kalan gök cisimleri olarak tanımlanıyor. Bu özellikleri sayesinde, evrenin oluşumuna dair önemli bilgiler sunuyorlar.

İki aşamalı oluşum süreci

Bilim insanlarına göre dev galaksiler genellikle iki aşamada oluşuyor. İlk aşamada çok hızlı bir şekilde yıldızlar doğuyor ve galaksi oldukça yoğun, küçük bir yapı halini alıyor. İkinci aşamada ise çevredeki galaksilerle birleşmeler başlıyor ve yapı büyüyerek gelişiyor. Ancak fosil galaksiler bu ikinci evreyi neredeyse hiç yaşamıyor.

KiDS J0842+0059, evrenin gençliğinde oluşmuş ve ardından herhangi bir birleşme yaşamamış. Araştırmacılar, galaksinin yıldızlarının yüzde 99,5’inin çok erken bir dönemde oluştuğunu belirtiyor.

Yıldız dolu ama sessiz bir dünya

Bu tür galaksiler, içlerinde milyarlarca Güneş benzeri yıldız barındırıyor. Ancak yeni yıldız oluşumu neredeyse tamamen durmuş durumda. Yoğun yapılarından dolayı, bu galaksilerde bizimkine benzer çok gezegenli sistemler bulmak zor olabilir.

Araştırmanın liderlerinden Dr. Chiara Spiniello, bu tür galaksilerin evrende "milyonda bir" oranında bulunduğunu tahmin ediyor. KiDS J0842+0059’un ilk izlerine 2018 yılında Şili’deki VLT Teleskobu ile ulaşıldı. Kesin tanımlama ise Arizona’daki Büyük Binoküler Teleskop ile yapılan yüksek çözünürlüklü gözlemler sayesinde mümkün oldu.

Yeni teleskoplar yeni fosilleri gün yüzüne çıkaracak

Avrupa Uzay Ajansı'nın 2023'te fırlattığı Euclid teleskobu, hem karanlık madde ve enerji hakkında bilgi toplayacak hem de fosil galaksilerin daha kolay tespit edilmesini sağlayacak. Bilim insanları, bu teleskopla çok daha fazla fosil galaksinin bulunabileceğini düşünüyor.

Oxford Üniversitesi’nden Prof. Michele Cappellari, “Bu galaksiler, evrenin ilk dönemlerinde neler olduğunu anlamak için paha biçilemez kaynaklar” diyor.

Danimarka, yapay zeka ile taklit edilen yüzlere telif getiriyor

Danimarka hükümeti, yapay zeka ile üretilen deepfake (gerçekçi dijital taklit) içeriklerin yayılmasını engellemek amacıyla telif yasasında köklü bir değişikliğe gidiyor. Yeni düzenlemeyle birlikte bireylerin kendi vücutları, yüz hatları ve sesleri üzerindeki hakları yasal güvence altına alınacak.

Kültür Bakanı Jakob Engel-Schmidt, hazırlanan yasa tasarısının meclise sunulmadan önce kamuoyunun görüşüne açılacağını belirtti. Engel-Schmidt, "İnsanlar artık dijital birer kopyaya dönüştürülüp kötüye kullanılabiliyor. Bu durumu kabul edemeyiz," dedi. Bakan, tasarının mecliste dokuz milletvekilinden onunun desteğini aldığını vurguladı.

İzinsiz taklit içerikler kaldırılabilecek

Yasaya göre bireyler, izinsiz şekilde oluşturulan ve paylaşılan dijital taklit içeriklerin internetten kaldırılmasını talep edebilecek. Bu koruma, sanatçı performanslarının dijital taklitlerini de kapsayacak. Yasa tasarısında ihlal durumlarında mağdurlara tazminat hakkı da öngörülüyor.

Parodi ve hiciv kapsam dışında

Danimarka hükümeti, yeni düzenlemenin ifade özgürlüğünü kısıtlamayacağını vurguladı. Parodi ve hiciv içerikleri yasa kapsamı dışında tutulacak. Ancak platformların yasa hükümlerine uymaması hâlinde ciddi para cezaları gündeme gelecek.

AB başkanlığında gündeme gelecek

Engel-Schmidt, bu girişimin Avrupa genelinde örnek teşkil etmesini umduklarını söyledi.

Danimarka'nın yaklaşan Avrupa Birliği dönem başkanlığı sırasında bu yasa tasarısını diğer üye ülkelere tanıtmayı planlıyor. Bakan, “Platformlar yeni kurallara uymazsa, konu Avrupa Komisyonu'na taşınabilir. Bu nedenle kuralların ciddiyetle karşılanacağını düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

Parkinson hastalığına dair erken belirtiler keşfedildi

Parkinson hastalığının belirtileri genellikle ileri evrelerde ortaya çıkarken, Çinli araştırmacılar bu sürecin çok daha erken fark edilebileceğini gösteren önemli bir keşfe imza attı.

Fareler üzerinde yapılan çalışmada, kamburlaşma, şaha kalkma ve yürüme davranışlarındaki değişimlerin, beyin bölgesindeki belirli dopamin nöronlarının kaybıyla doğrudan ilişkili olduğu belirlendi.

İlk belirtiler davranışlarda gizli olabilir

Çin Bilimler Akademisi’nden araştırmacılar, substantia nigra pars compacta (SNc) adı verilen orta beyin bölgesindeki dopamin nöronlarının azalmasının, söz konusu davranışlarda fark edilebilir değişimlere yol açtığını belirledi. Bu bulgular, Parkinson hastalığının daha tanı koyulmadan önce saptanabilmesini sağlayabilir.

Parkinson’un bilinen erken belirtileri arasında kaygı, koku kaybı, uyku bozuklukları ve depresyon yer alırken; titreme, mimik azalması ve yazı değişikliği gibi semptomlar genellikle hastalığın ilerleyen dönemlerinde görülüyor. Bu nedenle, erken davranışsal değişikliklerin fark edilmesi büyük önem taşıyor.

Yapay zeka ile hassas analiz

Araştırmada, dopamin nöronlarının tükendiği iki farklı fare modelinde yapay zeka destekli davranış analiz sistemi kullanıldı. Bu sistem sayesinde geleneksel gözlemlerin yakalayamadığı ince davranışsal detaylar tespit edildi. “Tırmanma” olarak adlandırılan ve dik durmaya yönelik davranış da bu kapsamda incelendi.

Çalışmada, sadece SNc bölgesindeki nöron kaybının bu davranışları etkilediği; ventral tegmental alan (VTA) olarak bilinen diğer dopamin merkeziyle bağlantılı olmadığı belirlendi. Bu ayrım, hastalığın erken teşhisinde hangi beyin bölgelerinin hedef alınması gerektiğine dair ipuçları veriyor.

Kamburlaşma davranışı izlenmeli

Araştırmanın yazarlarından Xuemei Liu, “Davranışsal değişiklikleri belirli sinir hasarlarıyla ilişkilendirmek, Parkinson’un ilerleyişini daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. Bu sayede tedavi stratejilerini geliştirmek de mümkün olabilir” dedi.

Bilim insanları, kamburlaşma ve benzeri davranışların Parkinson’un ilerleyişinde potansiyel erken göstergeler olarak düzenli izlenmesini öneriyor.