Türkiye'yi savunmada kilit ülke olarak gören Polonya, AB'ye üyelik sürecini de destekliyor

AB Türkiye Delegasyonu ve Polonya'nın Ankara Büyükelçiliği himayesinde bu ülkeye düzenlenen basın gezisi kapsamındaki toplantılarda Polonya, AB ile Türkiye arasındaki işbirlikleri, tarafların beklentileri, savunma ve güvenlik konularının yanı sıra Polonya-Türkiye ilişkisi ele alındı.

Polonya Dışişleri Bakan Yardımcısı Anna Radwan, basın toplantısında Türkiye'nin AB'ye üyelik sürecini yakından izlediklerini söyledi.

Bu konuda Türkiye'ye destek verdiklerini dile getiren Radwan, "AB, ortak ararken hiçbir zaman dini bir kriter uygulamıyor. İktisadi, politik ve değerle ilgili kriterler göz önünde bulunduruluyor. Türkiye'nin AB'ye üyelik sürecinde Polonya olarak üzerimize düşeni yapıyoruz" dedi.

"Avrupa'nın önceliği güvenlik"

Polonya olarak AB Dönem Başkanlığı görevini yürüttüklerine işaret eden Radwan, "Bu dönem bizim için siyasi ve stratejik açıdan çok önemli. 'Güvenlik, Avrupa!' bizim ana sloganımız. En önemli unsur da Ukrayna'da güveni sağlamak. Diğer AB ülkeleriyle 10 yıldır savunmanın GSYH'deki payının artırılması gerektiğini vurguluyoruz. Siber ve sağlık alanında güvenlik de önceliklerimiz arasında." diye konuştu.

Türkiye'nin turizm potansiyeline de dikkati çeken Radwan, "Yaklaşık 1 milyon 800 bin vatandaşımız Türkiye'yi tatil amaçlı ziyaret ediyor. Arkeolojik miras açısından da Türkiye'nin bizim için cazip bir birikimi var. Dünyada en önemli ve en güzel olanlardan Türk mutfağı da Türkiye'yi ziyaret etmek için önemli gerekçelerden biri." ifadelerini kullandı.

Radwan, 7-8 Mayıs'ta AB Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı'nın (Gymnich) Polonya'da yapılacağını, bu toplantıya Türkiye'nin katılmasını önemli gördüklerini söyledi.

"AB ve Ukrayna'nın güvenliği açısından Türkiye kilit ülke"

Uluslararası Çalışmalar Merkezi Kurucusu Janusz Reiter de Polonya'nın son 36 yıldır tarihinin en mutlu dönemini yaşarken, Rusya-Ukrayna Savaşı ile bu durumun değiştiğini dile getirdi.

ABD Başkanı Donald Trump döneminde olacakların merak edildiğini belirten Reiter, Avrupa'nın kendi güvenliğine daha fazla önem vereceğine ve ülkelerin savunma harcamalarını artırmaya başladığına işaret etti.

Polonyalıların AB'den çekilmek ve AB ile ihtilafa düşmek istemediğinin altını çizen Reiter, şunları kaydetti:

"Savunma konusunda 'Komşu ülkelere nasıl güvenebiliriz?' düşüncesi söz konusu. Polonya, Rusya tarafından herhangi bir şey olursa tek başına idare edemez, savunma gücü yetmez. Bu nedenle başka ülkelere de güvenmek zorunda. Savunma açısından güvenlik her zaman önceliğimiz. Bu anlamda AB ve Ukrayna'nın güvenliği açısından Türkiye kilit ülkedir."

"Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın politikalarını önemli buluyoruz"

Varşova Üniversitesi Avrupa Merkezi Direktörü Kamil Zajaczkowski de artık güvenlik işbirliğini nasıl geliştirebileceklerini konuşmaları gerektiğini belirterek, "NATO içinde Avrupa savunma politikasını inşa etmeliyiz. Burada Türkiye daha önemli hale geliyor. Çünkü tüm bu NATO üyesi ülkeler savunma alanında yeteneklerini geliştirmek için daha fazla para harcayacak." değerlendirmesinde bulundu.

Üniversitenin öğretim üyelerinden Dr. Danuta Chmielowska da Polonya'nın AB üyelik sürecine değinerek, "O zamandan beri Türkiye'yi destekliyoruz. Eğer Türkiye AB'ye üye olursa çok mutlu olacağız. Türkiye dahil Orta Asya ve Kafkas ülkeleri AB'de çok önemli yer alıyor. İnanıyorum bir gün Türkiye AB'nin parçası olacak. Türkiye'nin Rusya-Ukrayna Savaşı'ndaki rolü önemli. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın politikalarını da önemli buluyoruz." diye konuştu.

"Bayraktar İHA'lar hakkında şarkılar dahi yazıldı"

Polonya Dış İlişkiler Enstitüsü Analisti Artur Kacprzyk ise Türkiye'nin, NATO'nun en büyük 2. ordusuna sahip olduğunu vurgulayarak, "Türkiye, askeri potansiyeli ve Karadeniz'e erişim üzerindeki kontrolü göz önüne alındığında güvenlik için kritik bir ülke." dedi.

Enstitünün Türkiye Analisti Aleksandra Maria Spancerska da Polonya'nın Türkiye'de olumlu bir imajı olduğunun altını çizerek, "Polonya halkı Türkiye'yi, askeri alanda güçlü bir ülke olarak görüyor. Özellikle Bayraktar İHA'larıyla... Ukrayna'da Bayraktar İHA'lar hakkında bazı şarkılar dahi yazıldı." ifadelerini kullandı.

Trump, ABD-Ukrayna ekonomik ortaklık anlaşmasının Rusya'yı "engelleyebileceğini" savundu

ABD Başkanı Trump, News Nation kanalında telefonla katıldığı bir programda, Ukrayna ile imzaladıkları nadir toprak elementleri anlaşmasına ilişkin görüşlerini paylaştı.

Trump, doğal kaynaklarını geliştirmek için Ukrayna ile yeni imzalanan ekonomik ortaklığın, Rusya'ya karşı savaşında Kiev için bir "güvenlik garantisi" olarak hizmet edebileceğini söyledi.

{ilgili-haber-905799}

ABD Başkanı Trump, Roma'da Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'e, "Eğer bir anlaşma yapabilirsek, bunu imzalamanız çok iyi olur çünkü Rusya çok daha büyük ve çok daha güçlü." dediğini anımsattı.

"Rusya hızla ilerliyor, büyük ve güçlü bir ülke, bu arada ABD kadar güçlü değil." ifadelerini kullanan Trump, anlaşmanın Rusya'yı "engelleyip engellemeyeceği" sorusuna, "Evet, engelleyebilir." yanıtını verdi.

Trump, söz konusu anlaşmanın amacının, bugüne kadar Ukrayna'ya sağladıkları askeri yardımın maliyetini telafi etmek olduğunu belirtti.

ABD-Ukrayna ekonomik ortaklık anlaşması

ABD ve Ukrayna, uzun müzakerelerin ardından birkaç saat önce nadir toprak elementlerinin kullanımını da kapsayan "ekonomik ortaklık" anlaşmasının imzalandığını duyurmuştu.

Söz konusu ekonomik ortaklık anlaşması, "ABD-Ukrayna Yeniden Yapılandırma Yatırım Fonu" kurulmasını öngörüyor.

İki ülke arasında imzalanan "ekonomik ortaklık" anlaşması, bugüne kadarki askeri ve finansal desteği karşılığında ABD'ye Ukrayna'nın doğal kaynaklarına erişim imkanı sağlayacak.

Bilim insanları 100 milyon yıl boyunca sapma göstermeyen atom saati geliştirdi

Colorado eyaletinde kurulu laboratuvarda geliştirilen NIST-F4, saniyeyi tanımlayan temel referanslardan biri olmaya aday.

Enstitü, bu ay itibarıyla saati Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu'na (BIPM) birincil frekans standardı olarak tescil edilmesi için sundu.

Atom titreşimiyle işleyen saat

NIST-F4, sıradan mekanik ya da dijital saatlerden farklı olarak zamanı, sezyum atomlarının doğal titreşimlerine göre ölçüyor.

Bu atomlar lazerle mutlak sıfır noktasına yakın sıcaklıklara kadar soğutuluyor ve ardından fıskiye benzeri bir hareketle yukarı doğru fırlatılıyor.

Atomlar düşerken mikrodalga ışınımından geçiyor ve belirli bir frekansta enerji seviyeleri değişiyor. İşte bu enerji geçişleri, saatin "tik"lerini oluşturuyor.

Bu tikler saniyede tam 9.192.631.770 kez gerçekleşiyor.

İnternet, GPS ve finans sistemi bu saatlere bağlı

NIST Zaman ve Frekans Bölümü Başkanı Liz Donley'e göre, bu tür atom saatleri yalnızca saatleri değil, milyarlarca dolarlık finans işlemlerinden GPS uydularına kadar pek çok kritik sistemi düzenliyor.

Donley, "Her gün milyarlarca kez kullanılan zaman sinyalleri, elektronik işlemlerin hassas zaman damgaları için hayati önem taşıyor" dedi.

NIST-F4, Amerika’nın resmi zaman standardı olan UTC(NIST)’i yönlendiren sistemlerden biri olarak görev yapacak. Aynı zamanda küresel saat standardı olan Eşgüdümlü Evrensel Zaman (UTC) sistemine katkı sağlayacak.

Yıllar süren çalışma

Yeni nesil saat, 1990'lı yıllarda geliştirilen NIST-F1'in devamı niteliğinde. Ancak 2016’daki bir taşınma sonrası eski saatin performansında düşüş yaşanınca, bilim insanları cihazın kalbini oluşturan mikrodalga boşluğunu sıfırdan inşa etmeye karar verdi.

Geliştirilen sistem, bir insan saç telinin beşte biri hassasiyetle ölçümler yapabiliyor.

Fizikçi Vladislav Gerginov, “Bir fıskiye saatini değerlendirmek oldukça yavaş bir süreç çünkü hata payına neredeyse hiç yer yok” diye konuştu.

Yeni saat şu an itibarıyla NIST-F3 ile eş zamanlı çalışıyor. Böylece her zaman en az bir fıskiye saati aktif durumda tutuluyor.

NIST yetkilileri, NIST-F4’ün başarıya ulaşmasıyla birlikte, ABD’nin frekans standardı konusundaki küresel liderliğini pekiştirdiğini vurguluyor.

Boğmaca vakalarında ciddi artış: Uzmanlar aileleri aşı konusunda uyarıyor

Bakteriyel bir solunum yolu enfeksiyonu olan boğmaca (tıbbi adıyla pertussis), özellikle bebekler ve küçük çocuklar için hayati risk taşıyor. Şiddetli öksürük nöbetleriyle kendini gösteren hastalık, solunum durması, zatürre ve nöbet gibi ciddi komplikasyonlara yol açabiliyor.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her yıl dünya genelinde 5 yaş altı çocuklarda yaklaşık 24 milyon boğmaca vakası ve 160 binden fazla ölüm gerçekleşiyor.

COVID-19 sonrası hızlı yükseliş

2020-2022 döneminde pandemiye bağlı kapanmalar, maske kullanımı ve sosyal mesafe önlemleri sayesinde boğmaca vakaları oldukça düşük seviyelere gerilemişti. Ancak son iki yılda bu eğilim tersine döndü. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), 2024’te 35 binden fazla vaka bildirdi. Bu sayı, pandemi öncesi 2019’daki vakaların neredeyse iki katı.

2024 Ekim ile 2025 Nisan ayları arasında ABD’de iki bebek, bir çocuk ve bir yetişkin boğmaca nedeniyle hayatını kaybetti.

Aşılama oranlarında düşüş dikkat çekiyor

Boğmaca, 1914’ten bu yana güvenli ve etkili bir aşı ile önlenebilen bir hastalık. Ancak ABD'de anaokulu çağındaki çocuklarda boğmaca aşısı oranı 2019-2020 döneminde yüzde 95 iken, bu oran 2023-2024 döneminde yüzde 92’ye düştü. Ergenlerdeki hatırlatma dozu oranları ise daha da düşük.

Uzmanlara göre 1990'larda tam hücreli aşılardan, daha az yan etkiye sahip ancak daha kısa süreli koruma sağlayan hücresiz aşılara geçiş de bağışıklık süresinin kısalmasına yol açtı. Tam hücreli aşının sağladığı bağışıklık 10-12 yıl sürebilirken, hücresiz aşıda bu süre 3-5 yıl olarak belirtiliyor.

Kimler risk altında, nasıl korunmalı?

Boğmaca, aşılanmamış kişilere bulaştığında yüzde 80 oranında enfeksiyon riski taşıyor. Özellikle 6 haftalıktan küçük bebekler aşılanamadığı için en yüksek risk grubunda yer alıyor. Uzmanlar, gebelik döneminde yapılan aşıyla annenin bağışıklığının bebeğe geçebileceğini ve doğumdan itibaren koruma sağlayabileceğini belirtiyor.

CDC, çocuklara 2, 4, 6, 15 ay ve 4 yaşlarında olmak üzere toplam 5 doz boğmaca aşısı yapılmasını öneriyor. Ergenlikte 11-12 yaşlarında bir hatırlatma dozu, yetişkinlikte ise en az bir ek doz tavsiye ediliyor. 65 yaş üstü yetişkinler, bebeklerle temas edecek kişiler, ebeveynler ve bakım verenler de hatırlatma dozlarını yaptırmalı.

Aşı güvenli ve etkili

Aşının güvenliği, 80 yılı aşkın süredir yapılan çalışmalarla kanıtlanmış durumda. Aşı sonrası hafif ateş, kızarıklık ve şişlik gibi yan etkiler görülebilirken, ciddi yan etkiler yüzde 1’in altında kalıyor.

Tüm dozlarını tamamlayan çocukların yüzde 98’i ilk yıl içinde boğmacaya karşı korunuyor. Beş yıl sonra bu oran yüzde 65’e düşse de, ergenlik ve gebelik dönemindeki hatırlatma dozları, hastaneye yatışları yüzde 90 oranında önleyebiliyor.

Sağlık uzmanları, aşı takvimini tamamlamanın ve düzenli hatırlatma dozları almanın hem bireyleri hem de toplumu korumada büyük önem taşıdığını vurguluyor.

ESA uzayda şemsiye kuruyor: Ne işe yarayacak?

ESA'nın "Biomass" uydusu, Fransız Guyanası'ndaki Kourou Üssü’nden Vega-C roketiyle uzaya gönderildi. Uydunun en dikkat çekici özelliği, açıldığında dev bir şemsiye şeklini alan radar anteni. ABD’li savunma firması L3 Harris tarafından tasarlanan antenin uzay ortamında tamamen açılması dokuz gün sürecek.

Biomass, özellikle uzun dalga boyuna sahip P-band sentetik açıklıklı radar (SAR) sistemiyle donatıldı. Airbus tarafından geliştirilen bu radar teknolojisi, orman örtüsünün altına kadar nüfuz ederek ağaç gövdeleri, dallar ve yapraklarda depolanan karbon miktarını ölçebilecek.

“Ormanların MR’ı” niteliğinde

Uzmanlar, bu yeni teknolojiyi "ormanların MR’ı" olarak tanımlıyor. Uydu, yeryüzünden yansıyan radar sinyallerini topluyor ve bunları üç boyutlu haritalara dönüştürüyor. Bu sayede bilim insanları, küresel ölçekte orman yapısını ve karbon stoklarını eşi benzeri görülmemiş bir hassasiyetle inceleyebilecek.

Bu bilgiler, hem ormansızlaşma hem de yeniden ağaçlandırma süreçlerinin izlenmesini kolaylaştıracak. Aynı zamanda sera gazı salımları ve karbon depolama kapasitesi daha doğru bir şekilde hesaplanabilecek.

Karbon ölçümüyle iklim değişikliğiyle mücadele

Uzmanlara göre, küresel ısınmanın temel nedeni, atmosfere salınan sera gazlarının, özellikle de karbondioksitin birikmesi. Ormanlar bu gazları filtreleme konusunda büyük rol oynasa da kesildiklerinde ya da yakıldıklarında bu denge bozuluyor.

ESA’nın Biomass görevi sayesinde, ormanların atmosferdeki karbonu ne kadar tuttuğu ya da saldığı daha net biçimde görülebilecek. Bu veriler, iklim modellerinin geliştirilmesine, emisyon hedeflerinin izlenmesine ve çevre politikalarının şekillendirilmesine katkı sunacak.

Sadece ormanlar değil: Yer altı ve buzullar da incelenecek

Biomass uydusunun teknolojisi sadece ormanlarla sınırlı değil. Uydu, çöllerdeki yer altı yapılarının haritalanmasından kutuplardaki buz tabakalarının izlenmesine kadar çok sayıda görev üstlenebilecek.

ESA uzmanları, bu uydunun Dünya’nın ekosistemlerine dair çok daha kapsamlı ve derinlikli bilgiler sunacağını vurguluyor.

Potansiyel küresel tehdit: Latin Amerika'da hızla yayılan gizemli virüs

Almanya’daki Charite – Universitatsmedizin Berlin’de görevli bilim insanları tarafından yürütülen geniş kapsamlı bir araştırma, Oropouche virüsünün Latin Amerika'da yaygın ancak büyük ölçüde teşhis edilmemiş olduğunu ortaya koydu.

Araştırmanın sonuçları, The Lancet Infectious Diseases dergisinde yayımlandı.

Charite Viroloji Enstitüsü'nde görev yapan ve aynı zamanda Alman Enfeksiyon Araştırmaları Merkezi'nde çalışan Prof. Jan Felix Drexler, “Verilerimiz, Oropouche virüsünün Latin Amerika'da büyük oranda tanı konulamamış bir halk sağlığı sorunu olduğunu gösteriyor. Bazı bölgelerde her on kişiden biri bu virüse daha önce yakalanmış olabilir” değerlendirmesinde bulundu.

Belirtiler hafif olsa da risk büyük

1950’li yıllarda tanımlanan Oropouche virüsü, bugüne dek sınırlı sayıda vakayla biliniyordu. Ancak 2023 sonlarından bu yana bildirilen vakalar 20 bini aştı. İki genç kadının hayatını kaybettiği ve bazı gebeliklerde düşük veya bebekte gelişim bozukluklarına neden olduğu bildirildi.

Virüs; ateş, titreme, baş ağrısı, kas-eklem ağrısı, bulantı ve deri döküntüsü gibi belirtilerle kendini gösteriyor. Ancak uzmanlar, gebelik döneminde virüse maruz kalınmasının fetüs üzerinde nasıl bir etki bıraktığının halen netlik kazanmadığını belirtiyor.

Prof. Drexler, “Zika virüsünde olduğu gibi ciddi doğumsal bozukluklara yol açıp açmadığını henüz bilmiyoruz. Ancak ilk bulgular, Oropouche’un etkilerinin Zika kadar ağır olmadığını gösteriyor” dedi.

Henüz Oropouche virüsüne karşı geliştirilmiş bir aşı ya da özel tedavi yöntemi bulunmuyor.

Enfeksiyon iklim koşullarıyla yakından ilişkili

Araştırmacılar, 2001-2022 yılları arasında Bolivya, Brezilya, Kolombiya, Kosta Rika, Ekvador ve Peru’da toplanan 9.400’ü aşkın kan örneğini inceledi. Bulgulara göre, Latin Amerika genelinde her 100 kişiden yaklaşık 6’sında virüse karşı antikor tespit edildi.

Özellikle Amazon bölgesi gibi düşük rakımlı ve sıcak bölgelerde enfeksiyon oranları yüzde 10’un üzerine çıkarken, yüksek rakımlı alanlarda bu oran çok daha düşük.

Araştırma ekibi, makine öğrenimi teknikleri kullanarak virüs yayılımında etkili olan çevresel ve demografik faktörleri analiz etti. Sonuçlara göre, sürekli sıcaklık ve yoğun yağış gibi iklim koşulları virüsün yayılmasında başlıca faktörler arasında yer alıyor. Bilim insanları, El Niño hava olayının da mevcut salgını tetiklemiş olabileceğini düşünüyor.

Drexler, “İklim değişikliği sürerse Oropouche virüsünün yayılımı daha da artabilir” uyarısında bulundu.

En büyük risk Amazon bölgesinde

Yapılan haritalandırma çalışmasına göre, virüsün en yaygın olduğu yer Amazon Yağmur Ormanları. Ancak Orta Amerika, Karayipler ve Brezilya'nın güney ve kıyı bölgelerinde de yüksek enfeksiyon riski bulunuyor.

Drexler, “Oropouche, muhtemelen Latin Amerika’da böcek ısırıklarıyla bulaşan en yaygın virüslerden biri. Dengue ve chikungunya kadar dikkatle izlenmesi gerekiyor” dedi.

Korunma yöntemleri

Virüs, halk arasında “görünmez sinekler” olarak bilinen 3 milimetreden küçük bir tür sinek aracılığıyla bulaşıyor. Bu sinekler, standart cibinliklerin gözeneklerinden geçebilecek kadar küçük.

Uzmanlar, bölgede bulunacak kişilerin uzun giysiler giymesi, DEET ya da icaridin içeren sinek kovucular kullanması ve ince gözenekli cibinliklerden faydalanması gerektiğini belirtiyor. Özellikle hamile kadınların bu bölgelere gitmeden önce mutlaka bir doktora danışmaları tavsiye ediliyor.

ABD ile Ukrayna anlaşmayı imzaladı: Mineraller neden önemli?

ABD Hazine Bakanlığından bugün imzalanan "ABD-Ukrayna Yeniden Yapılandırma Yatırım Fonu" kurulmasına yönelik anlaşmaya ilişkin açıklama yapıldı.

Rusya'nın geniş çaplı işgalinden bu yana ABD halkının Ukrayna'nın savunmasına sağladığı önemli mali ve maddi desteğe değinilen açıklamada, "Bu ekonomik ortaklık iki ülkeyi, ortak varlıklarımızın, yeteneklerimizin ve kabiliyetlerimizin Ukrayna'nın ekonomik toparlanmasını hızlandırmasını sağlamak üzere birlikte çalışmak ve yatırım yapmak üzere konumlandırmaktadır." ifadesi kullanıldı.

Anlaşmanın içeriği

Söz konusu anlaşmanın, bugüne kadarki askeri ve finansal desteği karşılığında ABD'ye Ukrayna'nın doğal kaynaklarına erişim imkanı sağlayacağı belirtildi.

30 Nisan 2025'te imzalanan "ekonomik ortaklık" anlaşması, stratejik minerallerin paylaşımı ve Ukrayna'nın yeniden inşası açısından önemli bir dönüm noktası oldu.

Bu anlaşma, ABD'ye Ukrayna'nın kritik doğal kaynaklarına erişim imkânı sağlarken, Ukrayna'nın egemenliğini ve Avrupa entegrasyon hedeflerini koruma taahhüdü içeriyor.​

{ilgili-haber-896979}

Anlaşmanın arka planı: Trump'ın talepleri ve Ukrayna'nın temkinli yaklaşımı

Anlaşma, ABD Başkanı Donald Trump'ın Ukrayna'nın doğal kaynaklarına erişim talepleriyle gündeme geldi.

Trump yönetimi, Ukrayna'nın sahip olduğu stratejik minerallerin ABD'nin sanayi ve savunma sektörleri için önemini vurgulayarak, bu kaynaklara erişim karşılığında Ukrayna'ya destek sağlamayı önerdi.

Ancak Ukrayna, egemenliğini ve Avrupa Birliği üyelik hedeflerini koruma amacıyla bu taleplere temkinli yaklaştı.

Taraflar arasındaki görüşmeler, Vatikan'da gerçekleştirilen bir zirve sonrası yeniden ivme kazandı ve anlaşma nihayetinde imzalandı.​

Anlaşmanın detayları: Ortaklık ve yatırım fonu

İmzalanan anlaşma kapsamında, "ABD-Ukrayna Yeniden Yapılandırma Yatırım Fonu" kuruldu.

Bu fon, her iki ülkenin eşit yönetimi altında olacak ve Ukrayna'nın doğal kaynaklarının çıkarılması ve işlenmesi için yatırımlar yapılacak.

Elde edilen kârlar, ilk on yıl boyunca Ukrayna'nın yeniden inşası ve ekonomik kalkınması için kullanılacak.

Ukrayna, doğal kaynaklarının mülkiyetini ve kontrolünü elinde tutacak; devlet şirketleri Ukrnafta ve Energoatom, Ukrayna'nın denetiminde kalacak. Anlaşma, şeffaflık, yönetişim ve egemenlik ilkelerine uygun olarak tasarlandı.​

Ukrayna'nın 2,5 milyar yıllık mineralleri neden bu kadar önemli ve Trump neden bunları istiyor?

Ukrayna'nın geniş tarım arazileri ve köklü sanayi geçmişi kadar dikkat çeken bir diğer unsuru da, yüzeyinin altında yatan eşsiz jeolojik oluşumları.

Ülkenin büyük bir bölümüne yayılan “Ukrayna Kalkanı”, 2,5 milyar yıl önce oluşmuş devasa bir kristal kaya yapısı ve dünyanın en eski kıtasal bloklarından biri olarak kabul ediliyor.

Bu oluşum, yerkabuğundaki dağ oluşumları, magma hareketleri ve diğer jeolojik süreçlerin milyonlarca yıl süren etkileriyle şekillendi. Bu süreçler, başta lityum, grafit, manganez, titanyum ve nadir toprak elementleri olmak üzere kritik minerallerin oluşması için uygun zemin hazırladı.

AB için stratejik kaynak

Söz konusu mineraller, günümüz modern endüstrileri ve küresel ölçekte hız kazanan yeşil enerji dönüşümü açısından hayati önem taşıyor.

Avrupa Birliği, enerji güvenliği açısından belirlediği 34 kritik minerallerden 22’sinin Ukrayna topraklarında bulunduğunu belirtiyor. Bu da Ukrayna’yı, dünya genelinde en zengin mineral kaynaklarına sahip ülkelerden biri haline getiriyor.

{ilgili-haber-904505}

Küresel yarış kızışıyor

Dünya karbon nötr hedeflerine ulaşmak için hızla adım atarken, kritik minerallere yönelik küresel talep de rekor düzeylere ulaşıyor. Elektrikli araçlar, rüzgar türbinleri, güneş panelleri ve enerji depolama sistemleri, büyük ölçüde lityum, kobalt ve nadir toprak elementlerine ihtiyaç duyuyor.

1990'larda ton başına 1.500 dolar seviyesinde olan lityum fiyatı, son yıllarda 20 bin dolar seviyelerine kadar yükseldi. Talebin, 2040 yılına kadar 40 kat artması bekleniyor.

Uluslararası Enerji Ajansı, 2030 yılına kadar dünya genelinde 125 milyon elektrikli aracın yollarda olacağını öngörüyor. Bu araçlar, geleneksel cihazlara kıyasla çok daha fazla lityuma ihtiyaç duyuyor. Örneğin bir Tesla Model S’in bataryası yaklaşık 63 kilogram yüksek saflıkta lityum içeriyor.

Ukrayna’nın keşfedilmemiş potansiyeli

Ukrayna’da Donetsk’teki Shevchenkivske ve Kirovograd’daki Polokhivske ile Stankuvatske olmak üzere üç büyük lityum yatağı bulunuyor.

Bu bölgeler, Ukrayna Kalkanı sınırları içinde yer alıyor. Ancak Rusya ile devam eden savaş, hem keşif hem de madencilik faaliyetlerini büyük ölçüde sekteye uğratmış durumda.

Shevchenkivske yatağının, batarya üretiminde kullanılan spodümen adlı lityum taşıyan mineral açısından yüksek konsantrasyona sahip olduğu belirtiliyor. Rezervin 13,8 milyon ton civarında olduğu tahmin edilirken, üretime geçilmesi için 10-20 milyon dolar arasında keşif yatırımı gerekiyor.

Diğer yandan, yaklaşık 270 bin ton lityum içeren Polokhivske sahası, Avrupa’nın en verimli lityum yataklarından biri olarak gösteriliyor.

Yalnızca lityum değil

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu’na göre Ukrayna, dünya genelinde rutil üretiminde üçüncü sırada yer alıyor. Dünya üretiminin yüzde 15,7’si bu ülkeden sağlanıyor. Ayrıca Ukrayna, demir cevheri (yüzde 3,2), titanyum (yüzde 5,8) ve manganez cevheri (yüzde 3,1) üretiminde de üst sıralarda bulunuyor.

Ukrayna, nükleer enerji ve savunma sanayisi açısından kritik öneme sahip olan Avrupa'nın en büyük uranyum rezervlerine de ev sahipliği yapıyor. Neodimyum ve disprozyum gibi nadir toprak elementleri ise akıllı telefonlardan elektrik motorlarına kadar birçok alanda vazgeçilmez rol oynuyor.

Nikopol Havzası’nda yoğunlaşan 2,4 milyar tonluk manganez cevheri rezervi, Ukrayna'nın bu alandaki küresel liderliğini pekiştiriyor.

Stratejik diplomasi adımları

Ukrayna’nın mineral zenginliği, uluslararası ilişkilerde de dikkat çekiyor. Kiev ile Washington arasında önerilen anlaşmaya göre, Ukrayna’nın maden, petrol ve doğalgaz gelirlerinin yüzde 50’si, savaş sonrası yeniden yapılanma için ortak bir fon aracılığıyla kullanılacak. Fonun yönetimi ABD ve Ukrayna tarafından yürütülecek.

ABD neden Ukrayna’ya yöneliyor?

Washington’un Ukrayna’daki mineral kaynaklarına ilgisi, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda stratejik kaygılarla da bağlantılı.

ABD’de benzer kaynaklar bulunsa da, çevre düzenlemeleri, yüksek maliyetler ve dış pazarlara yönelim nedeniyle madencilik faaliyetleri sınırlı kalmış durumda.

Bu da ABD’yi, özellikle kritik minerallerde Çin’e bağımlı hale getirdi. ABD, Ukrayna’yla yapılacak stratejik iş birlikleri sayesinde bu bağımlılığı azaltmayı hedefliyor.

ABD’nin kendi kaynakları ne durumda?

ABD topraklarında Appalaş Dağları, Kordilyera Kuşağı ve Ortabatı bölgelerinde yüzeye çıkan Prekambriyen jeolojik yapılar bulunuyor.

Nevada’daki Clayton Vadisi ve Kuzey Carolina’daki Kings Mountain, önemli lityum sahaları olarak öne çıkıyor. Ancak mevcut üretimin büyük bölümü deniz suyu ya da tuzlu göllerden çıkarılan “tuzlu su operasyonları” yoluyla sağlanıyor. Bu yöntem, sert kaya madenciliğine göre daha pahalı olabiliyor.

Enerji dönüşümünün merkezinde mineraller var

Elektrikli ulaşım ve yenilenebilir enerjiye geçiş hız kazandıkça, bu dönüşümü mümkün kılan minerallere olan talep de katlanarak artıyor. Dünya genelinde üretilen lityumun yaklaşık yüzde 80’i batarya üretiminde kullanılıyor. Otomotiv devleri, elektrikli araçlara milyarlarca dolarlık yatırım yaparken, bu talebi daha da artırıyor.

Ukrayna, sahip olduğu doğal kaynaklarla bu dönüşümde merkezi bir rol üstlenmeye aday. Savaşın sona ermesi ve istikrarın yeniden sağlanmasıyla birlikte, ülke, kritik minerallerin küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirme potansiyeline sahip olacak. ABD’ye yapılacak yüzde 50’lik kaynak tahsisine rağmen, Ukrayna bu zenginlik sayesinde altyapısını onarabilir, sanayisini güçlendirebilir ve ekonomik toparlanmasını hızlandırabilir.

Jeopolitik etkiler ve geleceğe yönelik beklentiler

Anlaşma, ABD'nin Ukrayna'ya olan desteğini pekiştirirken, Rusya'nın bölgedeki etkisini dengeleme amacı taşıyor.

Aynı zamanda, Ukrayna'nın Avrupa entegrasyon sürecine katkı sağlayarak, ülkenin ekonomik ve siyasi istikrarını destekliyor.

Ancak, Ukrayna'nın doğu bölgelerinde devam eden çatışmalar ve bazı maden sahalarının Rusya'nın kontrolünde olması, anlaşmanın uygulanabilirliği açısından zorluklar oluşturabilir. Taraflar, bu engelleri aşmak için uluslararası iş birliğini ve güvenlik önlemlerini artırmayı planlıyor.​

Sonuç olarak, ABD-Ukrayna mineral anlaşması, sadece iki ülke arasındaki ekonomik iş birliğini değil, aynı zamanda küresel tedarik zincirlerinin çeşitlendirilmesi ve jeopolitik dengelerin yeniden şekillendirilmesi açısından da büyük önem taşıyor.

Ukrayna'nın zengin doğal kaynakları, ülkenin ekonomik kalkınması ve uluslararası arenadaki konumunu güçlendirme potansiyeline sahip.

Dünya çapında askeri harcamalar 40 yılın en yüksek oranına ulaştı

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) yayımladığı yıllık rapora göre, Ukrayna ve Gazze’de süren savaşlar ile Avrupa ve Asya'daki artan askeri gerilimler, küresel silahlanma yarışını yeniden hızlandırdı.

Raporda, “Birçok ülke askeri harcamalarını artırma taahhüdünde bulundu. Bu durum önümüzdeki yıllarda da artışların süreceğine işaret ediyor” ifadelerine yer verildi.

ABD liderliğini koruyor

2024 yılında yaklaşık 1 trilyon dolarla dünyanın en fazla askeri harcama yapan ülkesi yine ABD oldu.

En büyük kalemler arasında 61,1 milyar dolarla F-35 savaş uçakları ve sistemleri, 48,1 milyar dolarla yeni donanma gemileri, 37,7 milyar dolarla nükleer cephaneliğin modernizasyonu ve 29,8 milyar dolarla füze savunma sistemleri yer aldı.

ABD bütçesinde Ukrayna’ya sağlanan 48,4 milyar dolarlık askeri yardım da dikkat çekti. Bu yardım, Kiev’in 64,8 milyar dolarlık savunma bütçesinin yaklaşık dörtte üçüne denk geliyor.

Çin ve Rusya yükselişte

ABD’den sonra en yüksek askeri harcamayı yapan ülke Çin oldu. Çin’in 2024 yılında yaklaşık 314 milyar dolar harcadığı tahmin ediliyor. Raporda, Pekin’in yeni nesil silahsız hava araçları, denizaltılar ve nükleer kapasite gibi alanlarda yatırımlarını artırdığı belirtildi.

Rusya ise Ukrayna’daki savaşın etkisiyle askeri harcamalarını en az yüzde 38 artırdı. Ancak SIPRI, Moskova’nın farklı kaynaklardan elde ettiği gelirlerle bu oranın çok daha yüksek olabileceğini belirtti.

İsrail’in harcamaları yüzde 65 arttı

Gazze’ye 2023’te başlattığı kara harekâtının ardından İsrail’in 2024’teki askeri harcamaları yüzde 65 arttı. ABD, İsrail’e bu dönemde 10,6 milyar dolar ilave askeri yardım sağladı.

NATO ülkeleri savunma bütçelerini genişletiyor

NATO ülkeleri, Rusya tehdidine karşı savunma bütçelerinde ciddi artışlara gitti.

Almanya yüzde 28, Romanya yüzde 43, Hollanda yüzde 35, İsveç yüzde 34, Çekya yüzde 32, Polonya yüzde 31, Danimarka yüzde 20, Norveç yüzde 17, Finlandiya yüzde 16, Türkiye yüzde 12 ve Yunanistan yüzde 11 oranında askeri harcamalarını artırdı.

SIPRI uzmanı Jade Guiberteau Ricard, “Yalnızca bütçeyi artırmak, askeri kapasiteyi artırmak ya da ABD’ye bağımlılığı azaltmak için yeterli olmayabilir. Bu, daha karmaşık bir süreç” değerlendirmesinde bulundu.

Asya-Pasifik’te silahlanma yarışı

Çin’in askeri bütçesi 30 yıldır kesintisiz artış gösteriyor. Bu durum, Japonya, Tayvan, Filipinler ve Güney Kore gibi bölge ülkelerinin de harcamalarını artırmasına neden oldu.

Japonya, 2024’te yüzde 21’lik artışla II. Dünya Savaşı sonrası en büyük askeri bütçesini açıkladı. Filipinler’in harcamaları yüzde 19, Tayvan’ınki yüzde 1,8, Güney Kore’nin ise yüzde 1,4 arttı.

Ancak Güney Kore, gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 2,6’sını savunmaya ayırarak bölgede en yüksek askeri yükü taşıyan ülke oldu.

Myanmar ise 2024’te askeri harcamalarını yüzde 66 artırarak GSYH’sinin yüzde 6,8’ini savunmaya ayırdı. Bu oranla Asya-Pasifik’te ilk sırada yer aldı.

Afrika ve Amerika kıtaları

Afrika’da askeri harcamalar genel olarak yüzde 3 arttı. Kıtada en fazla savunma bütçesine sahip ülke Cezayir olurken, dünyada 20’nci sırada yer aldı.

Amerika kıtasında ise Meksika’nın askeri harcamaları yüzde 39 arttı. SIPRI, bu artışın hükümetin organize suçla mücadelede ordunun rolünü artırmasından kaynaklandığını belirtti.

Uzmanlardan uyarı

SIPRI uzmanlarına göre, Asya-Pasifik başta olmak üzere birçok bölgede yaşanan silahlanma eğilimi, çözülmemiş bölgesel anlaşmazlıklar ve artan siyasi gerilimlerle birleşince ciddi bir güvenlik riski oluşturuyor.

Raporda, "Giderek büyüyen bu yarış, küresel istikrarsızlığı daha da artırabilir" uyarısında bulunuldu.

Japonya’da bir yılan, en yoğun hızlı tren seferlerini durdurdu

Japonya’nın Tokyo ile Osaka şehirlerini birbirine bağlayan ve ülkenin en yoğun hızlı tren hattı olan Tokaido Shinkansen hattı, elektrik direğine tırmanan bir yılanın kısa devreye neden olması sonucu çarşamba akşamı seferlerine ara verdi.

Yaklaşık bir metre uzunluğundaki yılanın Maibara ile Gifu-Hashima istasyonları arasındaki bir elektrik direğine tırmandığı ve akım hattına temas etmesiyle birlikte elektrik sisteminin devre dışı kaldığı bildirildi.

Olay saat 17.25’te meydana geldi, hat üzerindeki elektrik kesintisi yaklaşık 1,5 saat sürdü. Elektrik ancak saat 19.00’dan sonra yeniden sağlanabildi.

Olay sırasında trenlerin içinde ışıkların ve havalandırma sistemlerinin çalışmaya devam ettiği belirtildi. Ancak seferlerin durdurulması nedeniyle yüzlerce yolcu trenlerde mahsur kaldı.

Shinkansen hattı, başkent Tokyo ile Osaka arasında günlük ortalama 370 sefer düzenliyor ve günde yaklaşık 430 bin yolcu taşıyor. Saatte 285 kilometre hıza ulaşabilen trenlerle iki şehir arasındaki mesafe 2,5 saatten kısa sürede aşılabiliyor.

Kazanın, Japonya’da resmi tatil dönemi olan ve milyonlarca kişinin seyahate çıktığı “Altın Hafta”nın ilk gününde yaşanması, etkilenen yolcu sayısını artırdı. Ayrıca, Nisan ortasında kapılarını açan ve Ekim ayına kadar devam edecek olan Osaka Expo 2025’in de şehirlerarası yolcu trafiğini artırdığı ifade ediliyor.

Kyodo ajansına konuşan 46 yaşındaki Satoshi Tagawa, “Ayda birkaç kez Shinkansen kullanırım ama elektrik kesintisi nedeniyle seferlerin iptal edildiğine ilk kez şahit oluyorum” dedi.

1954 Tokyo Olimpiyatları öncesinde açılan Tokaido Shinkansen hattı, o tarihten bu yana 7 milyardan fazla yolcu taşıdı. Merkezi Japonya Demiryolu Şirketi’ne (JR Tokai) göre, hat bugüne kadar sıfır can kaybı ve ortalama sadece 1,6 dakikalık gecikme oranıyla faaliyetini sürdürüyor.

Yılanlar, Japonya’da daha önce de hızlı tren seferlerini etkilemişti. Nisan 2024’te Nagoya’dan Tokyo’ya giden bir trende 40 santimetrelik bir yılan görülmüş, kabin değiştirildiği için tren 17 dakika gecikmişti.

2009 yılında ise Tokyo ile Fukushima arasındaki hatta yine bir yılanın elektrik hattına çıkması sonucu seferler aksatılmıştı.

Rusya Kuzey Kore’yle karayolu köprüsü inşaatına başladı

Rusya Başbakanı Mihail Mişustin yaptığı açıklamada, Kuzey Kore-Rusya arasında karayolu köprü inşasının başlaması dolayısıyla düzenlenen törende konuştu.

Mişustin, Rusya ile Kuzey Kore'nin stratejik ortaklıklarını güçlendirme çabalarının bir parçası olarak Tumen Nehri üzerinde iki ülke arasında bir karayolu köprüsünün inşasına başladıklarını belirtti.

Mişustin, köprünün Rusya-Kuzey Kore ilişkilerinde önemli bir dönüm noktası olduğunu belirterek, "Önemi sadece bir mühendislikten çok daha ötedir. Dostane, iyi komşuluk ilişkilerini güçlendirme ve bölgeler arası iş birliğini arttırma yönündeki ortak arzumuzu simgeliyor" dedi.

Mişustin, "İki ülke arasında daha yakın iş birliği için güvenilir bir temel oluşturuyoruz, açık ve verimli bir diyalog için bir yol oluşturuyoruz, halklarımızı yakınlaştırıyoruz, seyahat ve toplantıların sayısını artırıyoruz ve birbirimizin tarihini ve geleneklerini keşfediyoruz" ifadelerini kullandı.

Mişustin, ayrıca nakliye maliyetlerinin azalacağını, çeşitli ürünlerin güvenilir ve istikrarlı bir şekilde tedarik edilmesini sağlayacağını ve bunun da ticaret ve ekonomik iş birliğinin genişlemesine katkıda bulunacağını söyledi.

Rusya medyası köprünün 2026 yazına kadar tamamlanacağını aktardı Yapımına Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 2024'te Kuzey Kore'ye yaptığı ziyaret sırasında karar verilen köprü, 850 metre uzunluğunda olacak ve Rus otoyol sistemine bağlanacak.

Köprü, 1959 yılında Kore Savaşı'ndan sonra hizmete giren ve bir demiryolu köprüsü olan mevcut `Dostluk Köprüsü`nün yakınına inşa ediliyor.

ABD ile Ukrayna arasında "ekonomik ortaklık" anlaşması imzalandı

ABD Hazine Bakanlığından bugün imzalanan "ABD-Ukrayna Yeniden Yapılandırma Yatırım Fonu" kurulmasına yönelik anlaşmaya ilişkin açıklama yapıldı.

Rusya'nın geniş çaplı işgalinden bu yana ABD halkının Ukrayna'nın savunmasına sağladığı önemli mali ve maddi desteğe değinilen açıklamada, "Bu ekonomik ortaklık iki ülkeyi, ortak varlıklarımızın, yeteneklerimizin ve kabiliyetlerimizin Ukrayna'nın ekonomik toparlanmasını hızlandırmasını sağlamak üzere birlikte çalışmak ve yatırım yapmak üzere konumlandırmaktadır." ifadesi kullanıldı.

Açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump'ın liderliğinde Hazine Bakanlığı ve ABD Uluslararası Kalkınma Finansmanı Kurumu'nun (DFC), program yönetimini tamamlamak ve bu önemli ortaklığı ilerletmek için Ukrayna ile çalışacağı aktarıldı.

ABD Hazine Bakanı Scott Bessent da konuya ilişkin değerlendirmesinde, Trump'ın Rusya-Ukrayna arasında kalıcı bir barışın sağlanmasına yönelik çabalarına işaret etti.

Bessent, "Bu anlaşma Rusya'ya, Trump yönetiminin uzun vadede özgür, egemen ve müreffeh bir Ukrayna'yı merkeze alan bir barış sürecine bağlı olduğunu açıkça göstermektedir." değerlendirmesinde bulundu.​​​​​​​

Bessent, Trump'ın ABD ile Ukrayna vatandaşları arasındaki bu ortaklığı, her iki tarafın da Ukrayna'da kalıcı barış ve refaha olan bağlılığını göstermek için tasarladığını belirterek, Rusya'nın savaşını finanse eden ya da buna tedarik sağlayan hiçbir devlet ya da kişinin Ukrayna'nın yeniden inşasından faydalanmasına izin verilmeyeceğini bildirdi.

Söz konusu anlaşmanın, bugüne kadarki askeri ve finansal desteği karşılığında ABD'ye Ukrayna'nın doğal kaynaklarına erişim imkanı sağlayacağı belirtildi.

ABD Hazine Bakanı Bessent, konuyla ilgili dünkü açıklamasında, iki ülke arasındaki anlaşmanın gün içinde imzalanmasını beklediğini dile getirmişti.

OpenAI, 'yalakalık yapan' ChatGPT güncellemesini geri çekti

OpenAI CEO’su Sam Altman, güncellenen modelin “aşırı yalaka” bir dil kullandığını kabul etti. Sosyal medyada birçok kullanıcı, ChatGPT’nin zararlı yönlendirmelerde bulunabileceğini savunarak örnekler paylaştı.

Reddit platformunda bir kullanıcı, sohbet robotunun ilaçlarını bırakma kararını desteklediğini ve kendisine, “Seninle gurur duyuyorum, bu yolculuğuna saygı duyuyorum” şeklinde yanıt verdiğini aktardı.

OpenAI bu örnekle ilgili doğrudan bir açıklama yapmazken, yayımladığı blog yazısında sorunun farkında olduklarını ve “etkili düzeltmeler üzerinde çalıştıklarını” belirtti.

Ücretsiz kullanıcılar için kaldırıldı

CEO Altman, ilgili güncellemenin ChatGPT’nin ücretsiz sürümünde tamamen devre dışı bırakıldığını, ücretli sürüm kullanıcıları için de kaldırma sürecinin sürdüğünü kaydetti. ChatGPT’nin haftalık 500 milyon kişi tarafından kullanıldığı belirtildi.

Şirketin açıklamasında, modelin eğitimi sırasında “kısa vadeli geri bildirimlere aşırı odaklanıldığı” ve bu durumun, yapay zekânın “gerçek dışı, aşırı destekleyici” yanıtlar vermesine yol açtığı ifade edildi.

Blog yazısında, “Yalakalık içeren etkileşimler rahatsız edici, kafa karıştırıcı ve zararlı olabilir. Bu konuda yetersiz kaldık ve düzeltmek için çalışıyoruz” denildi.

Tost makinesine öncelik verdi, övgü aldı

Kullanıcıların paylaştığı örnekler arasında dikkat çekenlerden biri de, felsefede sıklıkla kullanılan "tramvay ikilemi"ne (trolley problem) getirilen bir yorumdu

Bir kullanıcı, tramvayı yön değiştirerek birkaç hayvanı ezip bir tost makinesini kurtardığını söyledi. ChatGPT ise bu kararı, “O an senin için en önemli olana öncelik verdin” sözleriyle takdir etti.

OpenAI, bu tür durumların yaşanmaması için modelin kişiliğine dair kontrol mekanizmalarını güçlendireceklerini açıkladı.

Ayrıca, kullanıcıların yapay zekânın davranış biçimi üzerinde daha fazla söz sahibi olması yönünde adımlar atacaklarını belirtti.

Elektrik kesintisinde hayatta kalmak için 5 temel ihtiyaç

Elektrik kesik ve hiçbir şey çalışmıyor. Günü nasıl geçireceğim?

İspanya ve Portekiz'de pazartesi günü tarihlerinin en kötü elektrik kesintisi yaşanırken milyonlarca insan bu soruyla karşı karşıya kaldı.

Peki insanlar nelere ihtiyaç duydu. İşte yanıtlar.

1. Nakit para

Elektrik kesintisiyle birlikte kartlı ödeme sistemleri devre dışı kaldı, ATM’ler uzun kuyruklar oluşturdu. Madrid’de yaşayan Ed Rowe, “Kesinti başladığında kahvemizi kartla alabildik ama sonra elimizde nakit kalmadı, hiçbir şey satın alamadık” dedi.

Başkentte yaşayan Grace O’Leary ise annesiyle birlikte bir bakkaldan içecek alabilmek için bozuk para saydıklarını söyledi: “Görünüşe göre nakit hâlâ kral.”

Madrid’de yaşayan Jaime Gorgojo da cebindeki bir miktar nakit sayesinde temel ihtiyaçlarını karşılayabildiğini anlattı.

2. Radyo

İnternetin, telefonun ve televizyonun çalışmadığı saatlerde, bilgiye ulaşmak neredeyse imkânsız hâle geldi.

Barselona’da yaşayan Daniel Clegg, “En zoru tamamen iletişimsiz kalmaktı. Sebebi yalnızca tahmin edebiliyorduk” dedi.

Madrid dışında kırsal bir bölgede yaşayan Siegfried ve Christine Buschschlüter çifti, eski tip bir kurmalı radyoyla yerel yayınlara ulaşabildi.

82 yaşındaki Christine, “Sürekli kurmak gerekiyordu. Savaş dönemindeki günlerimi hatırlattı” ifadelerini kullandı.

Vatandaşlar, bataryayla çalışan radyoların önümüzdeki dönemde yeniden popüler olacağını düşünüyor.

3. Konserve ve hazır gıdalar

Elektrikli ocaklar, mikrodalga fırınlar ve air fryer cihazları devre dışı kalınca, pişirme gerektirmeyen gıdalar ön plana çıktı. Süpermarketlerde uzun kuyruklar oluştu, raflar boşaldı.

Oyuncu Jaime Gorgojo, “Tüketim tarihi uzun konserve ton balığı gibi yiyeceklerden aldık. Şimdi evde fazlasıyla kaldı ama bozulmayacaklar” dedi.

Güneydoğu İspanya’daki Fortuna kasabasında yaşayan Lesley Elder ise “Isıtma gerektirmeyen yemek bulmak düşündüğümüzden daha zordu. Akşam yemeğinde jambon ve peynir yedik” ifadelerini kullandı.

4. Mum ve el feneri

İber Yarımadası’nın dört bir yanında sokak lambaları sönünce evler mum ışığıyla aydınlatıldı. Madrid yakınlarındaki Alcalá de Henares’te yaşayan Richard, “Gece olunca tek bir sokak lambası bile yanmıyordu. Herkes el feneriyle yürüyordu” dedi.

Barselona’da yaşayan Sarah Baxter ise mumla ısıtılan bir ocakla yemek yaptığını anlattı: “Fasulye ve pirinci ısıttık, patates için su kaynattık. Tüp ocağa göre daha güvenliydi.”

Uzmanlar ise açık alevin yangın riski taşıdığı konusunda uyarıyor.

5. Powerbank (taşınabilir şarj cihazı)

Elektrik olmayınca, akıllı telefonlar ve tabletler kısa sürede kapandı. Madrid’de vatandaşlar teknoloji mağazalarının önünde powerbank alabilmek için sıraya girdi.

Barselona’da yaşayan Sarah, güneş enerjili bir şarj cihazıyla hem kendi telefonunu hem de yaşlı komşusunun telefonunu gün boyunca çalıştırabildiğini söyledi.

Lesley Elder ise Kindle’ının şarjının bittiğini belirtti: “Ne televizyon ne de telefondaki oyunlar çalıştı. Keşke birkaç kitap hazırlasaydım.”

Madrid’deki Ed Rowe ise teknolojiden uzak kalmanın keyifli olduğunu belirterek, “Bazen bağlantısız olmak iyi geliyor” dedi.

Uzmanlardan diğer tavsiyeler

İngiltere hükümetinin olası bir acil duruma karşı önerdiği diğer ihtiyaçlar arasında şunlar yer alıyor: şişelenmiş su, ilk yardım çantası ve bebek bakım malzemeleri.

Apple hakkında 'cezai yaptırım' soruşturması talebi

San Francisco’daki Yvonne Gonzalez Rogers adlı hâkim, Apple’ın App Store üzerinden rekabete aykırı uygulamalarda bulunmaması yönündeki 2021 tarihli mahkeme kararını bilinçli şekilde ihlal ettiğini ifade etti.

Hakim, konunun Kuzey Kaliforniya Bölgesi Savcılığı tarafından incelenmesi için resmî başvuru yaptı.

Apple’dan karara ilişkin ilk açıklama çarşamba günü geldi. Şirket sözcüsü, “Karara şiddetle katılmıyoruz. Mahkeme kararına uyacağız ve itiraz edeceğiz” dedi.

Epic Games davası yeniden gündemde

Kararın temeli, Fortnite oyununun geliştiricisi Epic Games’in 2021 yılında açtığı davaya dayanıyor. Epic, Apple’ın uygulama içi satın almalardan yüzde 30’a varan komisyonlar almasının haksız rekabet yarattığını ve geliştiricilerin kendi ödeme sistemlerini kullanabilmesi gerektiğini savunuyordu.

Mahkeme, 2021 yılında Apple’ın geliştiricilerin kendi ödeme bağlantılarını sunmalarını engelleyemeyeceğine hükmetmişti.

Bu karar, oyunlar kadar film veya müzik platformlarının da kullanıcılarını doğrudan kendi web sitelerine yönlendirebilmeleri açısından kritik öneme sahipti.

Ancak yeni mahkeme belgelerine göre Apple, bu kararı uygulamak yerine, rakip ödeme sistemlerinin kullanımını zorlaştıracak adımlar atmaya devam etti.

Hâkim Rogers, Apple’ın “rekabeti doğrudan engelleyen yolları bilinçli şekilde tercih ettiğini” ve iç yazışmalarda şirketin bu yönde bilinçli kararlar aldığının net şekilde görüldüğünü kaydetti.

Yöneticilere ağır suçlamalar

Hâkim Rogers, Apple CEO’su Tim Cook’un, mahkeme kararına uyulması yönünde yapılan uyarıları dikkate almadığını, Apple CFO’su Luca Maestri’nin de bu uyumu engellemek için rol oynadığını belirtti. Ayrıca, Apple’ın Mali İşler Başkan Yardımcısı Alex Roman’ın yeminli beyanında “doğrudan yalan söylediği” vurgulandı.

Kararda, Apple’ın uygulama dışı satın alımlarda yüzde 27 komisyon uygulayarak rekabeti sınırlamaya devam ettiği ve kullanıcıların alternatif ödeme yöntemlerini tercih etmesini caydırıcı yeni engeller koyduğu ifade edildi.

Epic Games’ten uzlaşma çağrısı

Epic Games CEO’su Tim Sweeney, sosyal medya platformu X’te yaptığı açıklamada Fortnite’ın gelecek hafta ABD App Store’a döneceğini duyurdu. Sweeney, Apple’a küresel çapta benzer bir yaklaşım benimsemesi halinde, tüm davalardan feragat edebileceklerini söyledi.

Sweeney ayrıca, “Web işlemlerinde komisyon yok. Apple vergisi sona erdi. Apple’ın yüzde 15-30 arası keyfi kesintileri artık hem Avrupa’da hem de ABD’de yasa dışı” ifadelerini kullandı.

Meta'dan Avrupa kullanıcıları için 'daha kötü bir deneyim' uyarısı

Şirket, geçtiğimiz aylarda kullanıcılara iki seçenek sunan yeni bir modele geçmişti: Aylık abonelik ücreti ödemek ya da Facebook ve Instagram'da toplanan verilerin birleştirilmesine onay vermek.

Ancak Avrupa Komisyonu, bu modelin Dijital Pazarlar Yasası’na (DMA) uygun olmadığını belirterek Meta'ya 200 milyon euro para cezası verdi.

Meta, çeyrek dönem finansal sonuçlarının açıklandığı beyanatta, "DMA kapsamındaki geri bildirimlere dayanarak modelimizde bazı değişiklikler yapmamız gerekecek" dedi.

Şirket, bu değişikliklerin "Avrupalı kullanıcılar için önemli ölçüde daha kötü bir deneyime ve Avrupa’daki gelirlerimizde ciddi bir düşüşe" neden olabileceğini kaydetti.

Bu etkilerin yılın üçüncü çeyreği itibarıyla hissedilmeye başlanabileceği belirtilirken, şirketin karara itiraz sürecinde dahi uygulamaların yürürlükte kalabileceği ifade edildi.

Mobil teknoloji analisti Eric Seufert, Meta’nın Avrupa’daki kullanıcıları kendi ürünlerinin "gönüllü savunucularına" dönüştürmeye çalıştığını öne sürdü.

Seufert, BBC’ye yaptığı açıklamada, “Meta’nın nihai hedefi, ürünlerin kalitesini düşürecek bu düzenlemelere karşı kamuoyunu kendi lehine çevirmek” dedi.

Avrupa Komisyonu, Meta’nın uyguladığı “onay ver ya da öde” modelinin, kullanıcıların verilerinin nasıl kullanılacağı konusunda özgürce karar vermelerine izin vermediğini savunuyor. Komisyon ayrıca, Meta’nın geçen yıl sunduğu ve daha az kişisel veriye dayalı reklam gösteren alternatif modeli de değerlendirme sürecinde.

60 gün süre tanındı

Meta’ya, alınan son karara uyması için 60 gün süre tanındı. Aksi takdirde şirket, yeni yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. Geçtiğimiz hafta Apple da benzer şekilde App Store uygulamaları nedeniyle 500 milyon euro ceza almıştı.

Meta’nın açıklamaları, şirketin beklentilerin üzerinde gelen çeyrek dönem kazançlarını duyurduğu gün geldi. Reklam gelirleri güçlü seyrini sürdürürken, Meta yapay zeka alanındaki çalışmalarını da ön plana çıkardı.

Meta CEO’su Mark Zuckerberg, “Yapay zeka gözlükleri ve Meta AI gibi ürünlerde önemli ilerlemeler kaydettik. Meta AI şu an neredeyse aylık 1 milyar aktif kullanıcıya ulaştı” dedi. Zuckerberg ayrıca, "Topluluğumuz büyümeye devam ediyor ve işimiz çok iyi bir performans sergiliyor" ifadelerini kullandı.

Hargreaves Lansdown kıdemli analistlerinden Matt Britzman da Meta'nın yapay zeka yatırımlarını hızlandırdığını belirterek, günlük aktif kullanıcı sayısında görülen yüzde 6’lık artışın da yatırımcılara güven verdiğini söyledi.

Meta, ABD'de Federal Ticaret Komisyonu (FTC) tarafından açılan bir dava ile de karşı karşıya. FTC, Meta’nın Instagram’ı 2012’de, WhatsApp’ı ise 2014’te satın alarak sosyal medya alanında tekel oluşturduğunu iddia ediyor.

Katil İsrail, Fransa'dan gelen heyetin Batı Şeria'ya girişini engelledi

Filistin'in Beytüllahim Belediyesinden yapılan yazılı açıklamada, İsrail'in, Fransa Birleşik Kentler Örgütü'nün Filistin için Merkezi Olmayan İşbirliği Ağı ile düzenlediği "Filistin Yılı 2025" girişimi kapsamında, Fransız yerel yönetimlerinden yaklaşık 50 temsilcinin bulunduğu heyetin Batı Şeria'ya girmesine engel olduğu kaydedildi.

İsrail'in birkaç Filistin şehrini ziyaret etmesi planlanan heyeti engellemesine tepki gösterilen açıklamada, kararın "tüm kırmızı çizgilerin apaçık ihlali" ve "Filistin ile Fransa halklarını birbirine bağlayan uluslararası ve merkezi olmayan işbirliği ilişkilerine kabul edilemez bir müdahale" olduğu belirtildi.

Açıklamada, İsrail'in bu gibi kararlarının sadece sivil girişimlere yönelik bir darbe olmadığı, bilakis bölgede istikrarın koşulu olan adil ve kalıcı barış için çaba sarf eden aktörleri de cezalandırdığı ifade edildi.

Açıklamada ayrıca İsrail'in bu adımının, Filistin halkını izole etmek ve barışçıl diplomatik yollarla yürütülen her türlü diyalog girişimini engellemeyi amaçlayan sistematik bir politikanın parçası olduğuna dikkat çekildi.